Theorie, potentieel en praktijk van procedurele dialoog in het systeem van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens

Lang voordat het begrip dialoog werd toegepast op het Verdragssysteem, gebruikten academici die andere rechtssystemen bestuderen het al om bijvoorbeeld interactie tussen hoven uit verschillende staten te beschrijven. Anderen gebruikten het begrip al als onderdeel van een normatief kader voor de regulering van relaties tussen hoven. Inmiddels zijn steeds meer rechters, academici en andere Court watchers gaan verwijzen naar ‘dialoog’ wanneer zij de relatie tussen het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (Hof) en de lidstaten bij het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (Verdrag) bespreken. Daarnaast blijkt de notie nog andere functies te kunnen hebben, bijvoorbeeld om de relatie te duiden tussen het Hof en andere instituties van de Raad van Europa, zoals het Comité van Ministers (Comité).

In dit onderzoeksproject is de notie van dialoog bestudeerd in het Verdragssysteem tussen de volgende ‘gesprekspartners’: de verdragsstaten, het Hof, het Comité, de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa (Vergadering) en de Commissaris voor de Rechten van de Mens (Commissaris). Gezocht is naar een antwoord op de vraag waarom een dialoog plaats zou moeten vinden en op de vraag of zo'n dialoog inderdaad om die redenen plaatsvindt. De intuïtie is dat dialoog goed is voor het Verdragssysteem, en deze klinkt door in veel verwijzingen naar het begrip. Doel van dit onderzoeksproject was om die intuïtie juridisch en empirisch nader te onderzoeken. Dit is gedaan door de notie van Europese dialoog zo te conceptualiseren dat deze kan dienen als een normatief raamwerk voor het onderzoeken van de interactie in het Verdragssysteem tussen de zojuist genoemde gesprekspartners.

Meer precies is de eerste vraag die in dit onderzoeksproject centraal staat de normatieve vraag waarom de notie ‘dialoog’ van toegevoegde waarde kan zijn voor het Verdragssysteem. De beantwoording van deze vraag vereist enig begrip van het systeem. Daarom karakteriseert hoofdstuk II het Verdragssysteem in het licht van zijn oprichting, werking en de ontwikkelingen en hervormingen die het heeft meegemaakt. Deze karakterschets concentreert zich op de manier waarop deze context invloed heeft gehad op de verdeling van bevoegdheden en verantwoordelijkheden tussen de gesprekspartners.