Hostname: page-component-77c89778f8-m8s7h Total loading time: 0 Render date: 2024-07-17T13:12:37.674Z Has data issue: false hasContentIssue false
  • English
  • Français

The emergence of different social systems in Early Bronze Age Anatolia: urbanisation versus centralisation

Published online by Cambridge University Press:  23 December 2013

Özlem Çevik
Özlem Çevik
Affiliation:
University of Trakya, Edirne
Get access Rights & Permissions [Opens in a new window]

Abstract

The second half of the third millennium BC has generally been accepted as the period in which urbanisation took place in Anatolia. Prominent sites of this period are described by scholars as ‘towns’, ‘town-like settlements’, ‘city-states’ and ‘proto-city-states’. The use of a variety of terms for the same type of site implies that there is no clear consensus on the conceptualisation of this transformational process. It is generally accepted that, from the Neolithic period onwards, Anatolia did not display a great degree of cultural homogeneity, both in terms of material culture and social systems. The topography of Anatolia is divided by deep river valleys and high mountain chains, and this may well have been a crucial factor in stimulating cultural regionalism. This article suggests that Early Bronze Age populations in Anatolia did not just experience the process of urbanisation, but also centralisation. Furthermore, it has been argued that certain areas of Anatolia at this time experienced neither urbanisation nor centralisation, but remained rural. This paper utilises archaeological evidence, such as settlement patterns, settlement layouts and types of material culture that have social implications, to explain these phenomena.

Özet

MÖ Üçüncü binyılın ikinci yarısı, genel olarak Anadolu'da kentleşme süreci olarak kabul edilmektedir. Bununla birlikte, bilim insanları, söz konusu döneme ait önemli yerleşim yerlerini, ‘kasabalar’, ‘kasaba benzeri yerleşim yerleri’, ‘kent-devletleri’ ve ‘ön kent-devletleri’ olmak üzere çeşitli isimlerle tanımlamaktadır. Aynı yerleşim yerleri için farklı atıfların kullanılması, bu dönüşümsel sürecin kavramsallaştırılması konusunda henüz kesin bir fikir birliğinin bulunmadığını dolaylı olarak işaret etmektedir. Bilindiği gibi, arkeolojik kayıtlar, Neolitik Dönem'den itibaren, hem materyal kültürü hem de sosyal sistemler açısından, Anadolu'nun, kültürel bir birlikteliğe tanıklık etmediğini göstermektedir. Anadolu'nun derin vadiler ve yüksek dağ silsileleriyle bölünmüş olan topografyasi, kültürel açıdan bölgeselleşmeye teşvik eden önemli bir etmen olabilir. Bu makalede yazar, Anadolu'da Erken Tunç Çağı'nı kentleşme olmak üzere sadece tek bir sürecin değil, aynı zamanda merkezileşme de olmak üzere farklı süreçlerin temsil ettiğini öne sürmektedir. Ayrıca aynı dönemde Anadolu'nun bazı bölümlerinin kentleşme ve merkezileşme süreçlerini deneyimlemeyerek kırsal kaldiği da ileri sürülmektedir. Yerleşim şablonları, yerleşim planları ve sosyal anlam içeren diğer maddi kültür kanıtları ele alınarak, yukarıda bahsedilen bu süreçler açıklanmaya çalışılmaktadır.

Type
Research Article
Information
Anatolian Studies , Volume 57 , December 2007 , pp. 131 - 140
Copyright
Copyright © The British Institute at Ankara 2007

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

References

Algaze, G., Evins, M.A., Ingraham, M.L., Marfoe, L., Yener, K.A. 1990: Town and Country in Southeastern Anatolia, Volume 2: The Stratigraphic Sequence at Kurban Höyük (Chicago Oriental Institute Publication 110). ChicagoGoogle Scholar
Algaze, G., Mısır, A., Wilkinson, T. 1992: ‘Şanlıurfa Museum/University of California excavations and surveys at Titriş Höyük, 1991: a preliminary report’ Anatolica 18: 33–60Google Scholar
Algaze, G., Goldberg, P., Honca, D., Matney, T., Mısır, A., Rosen, A.M., Schlee, D., Somers, L. 1995: ‘Titriş Höyük, a small EBA urban center in SE Anatolia: the 1994 season’ Anatolica 21: 13–64Google Scholar
Algaze, G., Kelly, J., Matney, T., Schlee, D. 1996: ‘Late EBA urban structure at Titriş Höyük, southeastern Turkey: the 1995 season’ Anatolica 22: 129–43Google Scholar
Algaze, G., Matney, T., Rozen, S.A., Erdal, D. 2000: ‘Excavavations at Titriş Höyük, Şanlıurfa province: preliminary report for the 1998 season’ Kazı Sonuçları Toplantısı 21/1: 145–56Google Scholar
Algaze, G., Poumelle, J. 2003: ‘Climatic change, environmental change, and social change at Early Bronze Age Titriş Höyük: can correlation and causation be untangled’ in Özdoğan, M., Hauptmann, H., Başgelen, N. (eds), From Village to Cities, Studies Presented to Ufuk Esin 1. Istanbul: 103–28Google Scholar
Bahar, H. 1996: ‘Ilgın Çevresi Höyükleri 1994’ Araştırma Sonuçları Toplantısı 13/1: 153–82Google Scholar
Bahar, H. 1997: ‘Doğanhisar, Ilgın, Kadınhanı ve Sarayönü Yüzey Araştırmaları 1995’ Araştırma Sonuçları Toplantısı 14/2: 359–74Google Scholar
Baştürk, M.B., Konakçı, E. 2005: ‘Settlement patterns in the Malatya Elaziğ region in the IV and III millennium BC’ Altorientalische Forschungen 32/1: 97–114CrossRefGoogle Scholar
Bintliff, J.L. 2002: ‘Rethinking early Mediterranean urbanism’ in Aslan, R., Blum, S., Kastl, G., Schweizer, F., Thumm, D. (eds), Festschrift für Manfred Korfmann, Mauer Schau Band 1. Remshalden-Grunbach: 153–77Google Scholar
Blegen, C. 1963: Troia and Trojans. LondonGoogle Scholar
Blegen, C., Caskey, J., Rawson, M., Sperling, J. 1950: Troia I. CincinattiGoogle Scholar
Branting, S.A. 1996: ‘The Alişar regional survey 1993–1994; a preliminary report’ Anatolica 22: 145–58Google Scholar
Conti, A., Persiani, C. 1993: ‘When worlds collide: cultural developments in eastern Anatolia in the Early Bronze Age’ in Frangipane, M., Hauptmann, H., Liverani, M., Matthiae, P., Mellink, M. (eds), Between the Rivers and Over the Mountains: Archaeologica Anatolica et Mesopotamica Alba Palmieri Dedicata. Rome: 361–413Google Scholar
Çevik, Ö. 2004: Anadolu'da Kentleşme Süreci. Unpublished PhD dissertation. Ege University, IzmirGoogle Scholar
Çevik, Ö. 2005: ‘The change of settlement patterns in the lake Van basin: ecological constrains caused by highland landscape’ Altorientalische Forschungen 32/1: 74–96CrossRefGoogle Scholar
Duru, R. 1997: ‘Göller Bölgesinde Neolitik Köyden Kasabaya Geçiş’ in Sey, Y. (ed.), Tarihten Günümüze Anadolu'da Konut ve Yerleşme, HABITAT II. Istanbul: 49–59Google Scholar
Efe, T. 1992: ‘1990 Yılında Kütahya, Bilecik ve Eskişehir illerinde yapılan yüzey Araştırmaları’ Araştırma Sonuçları Toplantısı 9: 561–84Google Scholar
Efe, T. 1993: ‘1991 Yılında Kütahya, Bilecik ve Eskişehir illerinde yapılan yüzey Araştırmaları’ Araştırma Sonuçları Toplantısı 10: 345–64Google Scholar
Efe, T. 1994: ‘1992 Yılında Kütahya, Bilecik ve Eskişehir illerinde yapılan yüzey Araştırmaları’ Araştırma Sonuçları Toplantısı 11: 571–92Google Scholar
Efe, T. 1995: ‘1993 Yılında Kütahya, Bilecik ve Eskişehir illerinde yapılan yüzey Araştırmaları’ Araştırma Sonuçları Toplantısı 12: 245–66Google Scholar
Efe, T. 1996: ‘1994 Yılında Kütahya, Bilecik ve Eskişehir illerinde yapılan yüzey Araştırmaları’ Araştırma Sonuçları Toplantısı 13/1: 131–52Google Scholar
Efe, T. 1997: ‘1995 Yılında Kütahya, Bilecik ve Eskişehir illerinde yapılan yüzey Araştırmaları’ Araştırma Sonuçları Toplantısı 14/2: 215–32Google Scholar
Efe, T. 1998: ‘New concepts of Tarsus-Troia relations at the beginnings of the EB 3 period’ in Uluslararası Assiriyoloji Kongresi 34 (Türk Tarih Kurumu Yayınları 36). Ankara: 297–304Google Scholar
Efe, T. 2003: ‘Küllüoba and the initial stages of urbanism in western Anatolia’ in Özdoğan, M., Hauptmann, H., Başgelen, N. (eds), From Village to Towns, Studies in Honor of Ufuk Esin. Istanbul: 265–82Google Scholar
Efe, T., Ay, D.Ş.M. 2001: ‘Küllüoba: İç Kuzeybatı Anadolu'da bir ETÇ Kenti, 1996–2000 Yılları Arasında Yapılan Çalışmaların Genel Bir Değerlendirilmesi’ Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi 4: 43–78Google Scholar
Erkanal, H. 1997: ‘Eski Tunç Çağı'nda Batı Anadolu Sahil Kesiminde Kentleşme’ in Sey, Y. (ed.), Tarihten Günümüze Anadolu'da Konut ve Yerleşme, HABITAT II. Istanbul: 70–82Google Scholar
Erkanal, H. 2000: ‘1998 Yılı Limantepe Kazıları’ Kazı Sonuçları Toplantısı 21/1: 251–62Google Scholar
Erkanal, H. 2001: ‘1999 Yılı Limantepe Kazıları’ Kazı Sonuçları Toplantısı 22/2: 265–79Google Scholar
Erkanal, H., Günel, S. 1997: ‘1995 Limantepe Kazıları’ Kazı Sonuçları Toplantısı 18/1: 231–60Google Scholar
Eslick, C. 1988: ‘Hacılar to Karataş: social organization in southwestern Anatolia’ Mediterranean Archaeology 1: 10–40Google Scholar
Frangipane, M. 1993: ‘The results of the 1991 campaign at Arslantepe-Malatya’ Kazı Sonuçları Toplantısı 14/1: 213–29Google Scholar
Frangipane, M. 1998: ‘Arslantepe 1996: the finding of an EB-I royal tomb’ Kazı Sonuçları Toplantısı 19/1: 291–309Google Scholar
Frangipane, M. 2001a: ‘Centralization processes in greater Mesopotamia: Uruk “expansion” as the climax of systemic interactions among areas of the greater Mesopotamian region’ in Rothman, M. (ed.), Uruk, Mesopotamia and Its Neighbours. Santa Fe: 307–47Google Scholar
Frangipane, M. 2001b: ‘The transition between two opposing forms of power at Arslantepe (Malatya) at the beginning of the third millenium’ Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi 4: 1–24Google Scholar
Garstang, J. 1953: Prehistoric Mersin: Yümük Tepe in Southern Turkey. OxfordGoogle Scholar
Goldman, H. 1956: Excavation at Gözlükule, Tarsus II. PrincetonGoogle Scholar
Gorny, R.L., Mcmahon, G., Paley, S., Steadman, S., Verhaaren, B. 1999: ‘The 1998 Alişar regional project season’ Anatolica 25: 149–83CrossRefGoogle Scholar
Güneri, S. 1990: ‘Orta Anadolu Höyükleri, Karapınar, Cihanbeyli, Sarayönü, Kulu Araştırmaları’ Araştırma Sonuçları Toplantısı 7: 323–39Google Scholar
Hauptmann, H. 1979: ‘Kalkolitik Çağdan İlk Tunç Çağı'nın bitimine kadar Norşuntepe'de Yerleşmenin Gelişimi’ Türk Tarih Kongresi 8: 55–64Google Scholar
Hauptmann, H. 1982: ‘Norşuntepe Kazıları 1974’ in Keban Projesi 1974–75 Çalışmaları. Ankara: 13–40Google Scholar
Hauptmann, H. 1987: ‘Lidar Höyük and Nevali Çori, 1986’ Anatolian Studies 37: 203–06Google Scholar
Hauptmann, H. 2000: ‘Zur Chronologie des 3. jahrtausends v. Chr. Am oberen Euphrat Aufgrund der Stratigraphie des Norşuntepe’ in Marro, C., Hauptmann, H. (eds), Chronologies Des Pays Du Caucase et de L'Euphrate Aux IV.–III. Millenaires (Institut Francais D'etudes Anatololiens D'Istanbul, Varia Anatolica XI). Paris: 419–37Google Scholar
Jablonka, P. 2001: ‘Şehrin Tahta Surları: Troia II Aşağı Şehrinin Savunmasi’ in Korfmann, M. (ed.), Düş ve Gerçek Troia. Istanbul: 391–94Google Scholar
Korfmann, M. 1983: Demircihüyük: Die Ergebnisse der Ausgrabungen 1975–1978: Architecture, Stratigraphie und Befunde I. Mainz am RheinGoogle Scholar
Koşay, H.Z. 1976: Keban Projesi Pulur Kazısı, 1968–1970. AnkaraGoogle Scholar
Lupton, A. 1996: Stability and Change: Socio-Political Development in North Mesopotamia and South-East Anatolia 4000–2700 BC. OxfordGoogle Scholar
Matney, T., Algaze, G., Pittman, H. 1997: ‘Excavations at Titriş Höyük in southeastern Turkey: a preliminary report of the 1996 season’ Anatolica 23: 61–84CrossRefGoogle Scholar
Matney, T., Algaze, G., Rosen, S.A. 1999: ‘Early Bronze Age urban structure at Titriş Höyük, southeastern Turkey: the 1998 season’ Anatolica 25: 185–202CrossRefGoogle Scholar
Mellaart, J. 1959: ‘Notes on the architectural remains of Troia I and II’ Anatolian Studies 9: 131–62CrossRefGoogle Scholar
Mellaart, J. 1963: ‘Early cultures of the south Anatolian plateau II: the Late Chalcolithic and Early Bronze Age in the Konya plain’ Anatolian Studies 13: 199–236CrossRefGoogle Scholar
Mellaart, J. 1970: Excavations at Hacılar I–II. EdinburghGoogle Scholar
Mellink, M.J. 1964: ‘Excavations at Karataş-Semayük in Lycia 1963’ American Journal of Archaeology 68: 269–78CrossRefGoogle Scholar
Mellink, M.J. 1966: ‘Excavations at Karataş-Semayük in Lycia 1965’ American Journal of Archaeology 70: 245–57CrossRefGoogle Scholar
Mellink, M.J. 1973: ‘Excavations at Karataş-Semayük and Elmalı, Lycia, 1972’ American Journal of Archaeology 77: 293–303CrossRefGoogle Scholar
Naumann, R. 1991: Eski Anadolu Mimarlığı. Trans. Madra, B.. AnkaraGoogle Scholar
Omura, S. 1992: ‘1990 Yılı Orta Anadolu'da Yürütülen Yüzey Araştırmaları’ Araştırma Sonuçları Toplantısı 9: 541–60Google Scholar
Omura, S. 1993: ‘1991 Yılı İç Anadolu'da Yürütülen Yüzey Araştırmaları’ Araştırma Sonuçları Toplantısı 10: 365–86Google Scholar
Omura, S. 1994: ‘1992 Yılı İç Anadolu'da Yürütülen Yüzey Araştırmaları’ Araştırma Sonuçları Toplantısı 11: 311–36Google Scholar
Omura, S. 1995: ‘1993 Yılı İç Anadolu'da Araştırmaları’ Araştırma Sonuçları Toplantısı 12: 215–44Google Scholar
Omura, S. 1996: ‘1994 Yılı İç Anadolu'da Yürütülen Yüzey Araştırmaları’ Araştırma Sonuçları Toplantısı 13: 243–72Google Scholar
Omura, S. 1997: ‘1995 Yılı İç Anadolu'da Yürütülen Yüzey Araştırmalari’ Araştırma Sonuçları Toplantısı 14: 283–302Google Scholar
von der Osten, H.H. 1937: The Alishar Hüyük, Seasons of 1930–32, Part I (Oriental Institute Publications Volume 27). ChicagoGoogle Scholar
Özdoğan, Ö. 1977: Lower Euphrates Basin, 1977 Survey. IstanbulGoogle Scholar
Özgüç, T. 1986: ‘New observations on the relationship of Kültepe with southeast Anatolia and north Syria during the third millenium BC’ in Canby, J.V., Paroda, E., Ridgwey, B., Stech, T. (eds), Ancient Anatolia: Aspects of Change and Cultural Devolopment, Essays in Honor of Matchteld J. Mellink. Madison: 31–47Google Scholar
Schachner, A. 1999: Von der Rundhütte zum Kaufmannshaus (British Archaeological Reports International Series 807). OxfordGoogle Scholar
Sertok, K., Ergeç, R. 1999: ‘A new Early Bronze Age cemetery: excavations near the Birecik dam, south-eastern Turkey – preliminary report (1997–98)’ Anatolica 25: 87–107CrossRefGoogle Scholar
Sever, H., Bayram, S., Çeçen, S., Menekşe, Ş. 1992: ‘1990 Yılı Nevşehir, Niğde ve Aksaray İlleri Yüzey Araştırmasi’ Araştırma Sonuçları Toplantısı 9: 523–40Google Scholar
Stein, G.J. 2001: ‘Indigeneous social complexity at Hacınebi (Turkey) and the organization of colonial contact in the Uruk expansion’ in Rothman, M.S. (ed.), Uruk Mezopotamia and Its Neighbours: Cross-Cultural Interactions in the Era of State Formation. Sante Fe: 265–306Google Scholar
Şenyurt, S.Y. 1999: ‘Nevşehir İli 1997 Yılı Yüzey Araştırması’ Araştırma Sonuçları Toplantısı 16/1: 451–66Google Scholar
Şenyurt, S.Y. 2000: ‘Nevşehir İli 1998 Yılı Yüzey Araştırması’ Araştırma Sonuçları Toplantısı 17/2: 365–80Google Scholar
TAY 2002: Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri 4c. Harmankaya, S. (ed.). IstanbulGoogle Scholar
Warner, J.L. 1994: Elmalı-Karataş II: The Early Bronze Age Village of Karataş. Bryn MawrGoogle Scholar
Wattenmaker, P. 1998: Household and State in Upper Mesopotamia: Specialized Economy and the Social Uses of Goods in an Early Complex Society. Washington DCGoogle Scholar
Wattenmaker, P., Mısır, A. 1994: ‘Kazane Höyük 1992’ Kazı Sonuçları Toplantısı 15/1: 177–92Google Scholar
Whallon, R. Jr. 1979: An Archaeological Survey of the Keban Reservoir Area of East-Central Turkey (Memoirs of the Museum of Anthropology University of Michigan 11). MichiganCrossRefGoogle Scholar
Wilkinson, T.J. 1990: Town and Country in Southeastern Anatolia, Volume I; Settlement and Land Use at Kurban Höyük and Other Sites in the Lower Karababa Basin. ChicagoGoogle Scholar
Wilkinson, T.J. 1994: ‘Structure and dynamics of dry farming states in Upper Mesopotamia’ Current Anthropology 35/5: 483–520CrossRefGoogle Scholar
Yakar, J. 1998: ‘Environmental factors affecting urbanization in Bronze Age Anatolia’ in Westenholz, J.G. (ed.), Capital Cities: Urban Planning and Spritual Dimensions. Jerusalem: 99–109Google Scholar