Skip to main content Accessibility help
×
Hostname: page-component-77c89778f8-9q27g Total loading time: 0 Render date: 2024-07-23T10:21:31.868Z Has data issue: false hasContentIssue false

Denegacyjne i intertekstualne implikacje Uśmiechu losu Josepha Conrada-Korzeniowskiego

Published online by Cambridge University Press:  01 March 2024

Jolanta Dudek
Affiliation:
Jagiellonian University, Krakow
Andrzej Juszczyk
Affiliation:
Jagiellonian University, Krakow
Joanna Skolik
Affiliation:
Uniwersytet Opolski
Get access

Summary

Krytyka conradowska przeważnie ignoruje stanowcze stwierdzenia Conrada, zwłaszcza w jego listach, dotyczące istotnej roli implikacyjności i artyzmu w jego dziełach, które niejednokrotnie odczytywane są zupełnie dosłownie, wbrew oczekiwaniom samego autora, wyrażonym w jego liście do Richarda Curle’a z 24 kwietnia 1922 roku:

Oczywistość, mój drogi, jest zabójcza dla blasku każdego dzieła artystycznego, odzierając je całkowicie z sugestywności i resztek iluzji. Wydajesz się wierzyć w dosłowność i oczywistość, w fakty i ich wyrażanie. Tymcz a s em nie ma nic bardziej oczywistego ni ż kompletny bezsens oczywistości oraz jej si ł y odciągania uwagi od rzeczy mających istotne znaczenie w świecie sztuki.

Ten apel pisarza stanowi klucz do reinterpretacji jego mniej znanych opowiadań, a co za tym idzie właściwej ich oceny, w sytuacji kiedy są one w większości analizowane pod kątem zawartości merytorycznej, z pominięciem mało ,,oczywistego” wymiaru implikacyjnego i artystycznego, co skutkuje ich deprecjacją. Dopiero bowiem korelacja formy z treścią pozwala dostrzec celowość i zasadność zawartych w nich sprzeczności, antytez czy wieloznaczności, za które sam autor był niejednokrotnie odsądzany od czci i wiary: oskarżany o pisanie owych opowiadań dla zarobku, napiętnowany za nadmiar w nich absurdów i śmieszności czy też krytykowany za ich melodramatyczność lub operetkowość.

Uśmiech losu to kolejna, obok Frei z siedmiu wysp, opowieść Conrada w cyklu Między lądem a morzem (1912), która przeważnie odczytywana jest dosłownie, a więc wbrew swojej ,,strukturze wewnętrznej” oraz Conradowskiej ,,sztuce wyrazu”, o czym pisze autor w liście do Jamesa B. Pinkera z 17 listopada 1910 roku. Technicznie rzecz biorąc, źródłem takich interpretacji były między innymi ,,cięcia” wymuszone na Conradzie na potrzeby serializacji opowiadania, na które z trudem w końcu przystał. W rezultacie Uśmiech losu w oryginalnym kształcie ukazał się drukiem dopiero w 2007 roku, czyli prawie 100 lat po dacie swojej pierwszej publikacji.

Ale oprócz wydawców Conrada również większość krytyków do dzisiaj nie docenia walorów artystycznych opowiadania, które było postrzegane dotąd albo jako źródło dochodu pisarza, albo w kategoriach zawartych w opowiadaniu opozycji binarnych, takich jak: córki–ojcowie, morze–ląd, romans–komercja, zmysłowy zapach ogrodu–odór gnijących ziemniaków, czy też mniej oczywistych opozycji psychologicznych: ,,autopogarda–rozkosz”, ,,sadyzm–masochizm”, ,,przemoc–miłość”. Interpretacje autobiograficzne opowieści odwołują się do krótkiego pobytu Conrada na Mauritiusie, jego zalotów do Eugénie Renouf oraz Émilie Briquel, dowództwa na ,,Otago”, ,,ekonomii tożsamości rasowej oraz identyfikacji”, a także kontekstu socjopatycznego rubryk kryminalnych we współczesnej Conradowi prasie brytyjskiej oraz imperialnej.

Type
Chapter
Information
Publisher: Jagiellonian University Press
Print publication year: 2023

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

Save book to Kindle

To save this book to your Kindle, first ensure coreplatform@cambridge.org is added to your Approved Personal Document E-mail List under your Personal Document Settings on the Manage Your Content and Devices page of your Amazon account. Then enter the ‘name’ part of your Kindle email address below. Find out more about saving to your Kindle.

Note you can select to save to either the @free.kindle.com or @kindle.com variations. ‘@free.kindle.com’ emails are free but can only be saved to your device when it is connected to wi-fi. ‘@kindle.com’ emails can be delivered even when you are not connected to wi-fi, but note that service fees apply.

Find out more about the Kindle Personal Document Service.

Available formats
×

Save book to Dropbox

To save content items to your account, please confirm that you agree to abide by our usage policies. If this is the first time you use this feature, you will be asked to authorise Cambridge Core to connect with your account. Find out more about saving content to Dropbox.

Available formats
×

Save book to Google Drive

To save content items to your account, please confirm that you agree to abide by our usage policies. If this is the first time you use this feature, you will be asked to authorise Cambridge Core to connect with your account. Find out more about saving content to Google Drive.

Available formats
×