Hostname: page-component-76fb5796d-22dnz Total loading time: 0 Render date: 2024-04-25T17:19:55.227Z Has data issue: false hasContentIssue false

Stellar Convection and Magnetism across the H-R diagram: Theory and Models

Published online by Cambridge University Press:  03 November 2009

A.S. Brun*
Affiliation:
CEA/IRFU/SAp & UMR, AIM, CEA – CNRS, Université Paris 7, 91191 Gif-sur-Yvette, France Observatoire de Paris, LUTH, CNRS, UMR 8102, 92195 Meudon, France
Get access

Abstract

Stars constitute undoublty one of the elementary blocks of the Universe and play as such a central role in determining for instance its chemical evolution. They can be seen as modern physics laboratory from which fundamental processes as diverse as atomic physics or turbulence can be studied and understood. Being able to model accurately their structure, dynamic and evolution is thus of fundamental importance and is the subject of intense research. In this short lecture we will first discuss the basic equations and processes, such as convection, turbulence, rotation, instabilities and dynamo action that are at the origin of the magnetic field observed in stars. We will then present some of the numerical simulations in three dimensions performed in recent years to model such complex objects and their nonlinear behavior, focussing mainly on results obtained with the anelastic spherical harmonic (ASH) code. Using the Sun as a reference star, we wish to gain insight the various magnetohydrodynamical processes that shape its large scale dynamics and magnetism, such as the Reynolds and Maxwell stresses, and the ω and α-effects. We will then extend our study to other stars, such as young Suns, massive stars or evolved RGB stars in order to identify which processes are at the origin of their significantly different dynamics.

Type
Research Article
Copyright
© EAS, EDP Sciences, 2009

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

References

Abbett, W., 2007, ApJ, 665, 1469 CrossRef
Abbett, W., Fisher, G., & Fan, Y., 2001, ApJ, 546, 1194 CrossRef
Aurière, M., et al., 2007, A&A, 475, 1053
Babcock, H.W., 1961, ApJ, 133, 572 CrossRef
Baliunas, S.L., et al., 1995, ApJ, 438, 269 CrossRef
Ballot, J., Brun, A.S., & Turck-Chièze, S., 2007, ApJ, 669, 1190 CrossRef
Barnes, J.R., et al., 2005, MNRAS, 357, L1 CrossRef
Battaner, E., 1996, Astrophysical Fluid Dynamics (Cambridge: Cambridge Univ. Press)
Bayliss, R., et al., 2007, Phys. Rev. E, 75, 6303 CrossRef
Bazán, G., et al., 2003, in 3D stellar evolution, PASPC, 293, 1
Beck, R., Brandenburg, A., Moss, D., Shukurov, A., & Sokoloff, D., 1996, ARA&A, 34, 155 CrossRef
Berhanu, M., et al., 2007, Europhys. Lett., 77, 59001 CrossRef
Biskamp, D., 1993, Nonlinear Magnetohydrodynamics (Cambridge Univ. Press)
Böhm-Vitense, E., 1958, Z., Astrophys., 54, 114
Boldyrev, S., & Cattaneo, F., 2004, Phys. Rev. Lett., 92, 144501 CrossRef
Bonanno, A., Elstner, D., Rüdiger, G., & Belvedere, G., 2002, A&A, 390, 673
Bonanno, A., Elstner, D., Belvedere, G., & Rüdiger, G., 2005, AN, 326, 170
Bonnazzola, B.S., Gougoulhon, E., & Marck, J.A., 1998, J. Comput. Appl. Math, 109, 433 CrossRef
Braithwaite, J., 2006, A&A, 449, 451
Braithwaite, J., & Spruit, H.C., 2004, Nature, 431, 819 CrossRef
Brandenburg, A., 2005, ApJ, 625, 539 CrossRef
Brandenburg, A., Jennings, R.L., Nordlund, Å., et al., 1996, JFM, 306, 325 CrossRef
Brandenburg, A., Moss, D., & Tuominen, I., 1992, A&A, 265, 328
Brandenburg, A., Tuominen, I., Moss, D., & Rüdiger, G., 1990, Sol. Phys., 128, 243 CrossRef
Braun, D.C., & Fan, Y., 1998, ApJ, 508, 105 CrossRef
Brown, T.M., Christensen-Dalsgaard, J., Dziembowski, W.A., et al., 1989, ApJ, 343, 526 CrossRef
Brown, B., Browning, M., Brun, A.S., Miesch, M.S., & Toomre, J., 2007a, AN, 328, 1002
Brown, B., Browning, M., Brun, A.S., et al., 2007b, AIPC, 948, 271
Brown, B., Browning, M., Brun, A.S., Miesch, M.S., & Toomre, J., 2008, ApJ, 689, 1354 CrossRef
Browning, M.K., 2008, ApJ, 676, 1262 CrossRef
Browning, M.K., Brun, A.S., & Toomre, J., 2004, ApJ, 601, 512 CrossRef
Browning, M.K., Miesch, M.S., Brun, A.S., & Toomre, J., 2006, ApJ, 648, L157 CrossRef
Browning, M.K., Miesch, M.S., Brun, A.S., & Toomre, J., 2007, AN, 328, 1100
Brummell, N.H., Hurlburt, N.E., & Toomre, J., 1996, ApJ, 473, 494 CrossRef
Brummell, N.H., Hurlburt, N.E., & Toomre, J., 1998, ApJ, 493, 955 CrossRef
Brun, A.S., 2004, Solar Phys., 220, 333 CrossRef
Brun, A.S., 2007a, AN, 328, 329
Brun, A.S., 2007b, AN, 328, 1137
Brun, A.S., Antia, H.M., Chitre, S.M., & Zahn, J.-P., 2002, A&A, 391, 725 PubMed
Brun, A.S., Browning, M., & Toomre, J., 2005, ApJ, 629, 461 CrossRef
Brun, A.S., Miesch, M.S., & Toomre, J., 2004, ApJ, 614, 1073 CrossRef
Brun, A.S., & Palacios, A., 2008, ApJ, submitted
Brun, A.S., & Rempel, M., 2008, Space Sci. Rev., 244, 151 (ISSI volume 30)
Brun, A.S., & Toomre, J., 2002, ApJ, 570, 865 CrossRef
Brun, A.S., Turck-Chièze, S., & Morel, P., 1998, ApJ, 506, 913 CrossRef
Brun, A.S., Turck-Chièze, S., & Zahn, J.-P., 1999, ApJ, 525, 1032 CrossRef
Brun, A.S., & Zahn, J.-P., 2006, A&A, 457, 665 (BZ06)
Busse, F.H., 1970, J. Fluid Mech., 44, 441 CrossRef
Busse, F.H., & Cuong, P.G., 1977, GAFD, 8, 17 CrossRef
Busse, F.H., 1981, GAFD, 17, 215 CrossRef
Busse, F.H., 1982, in Mantle Convection, ed. R. Peltier (Gordon & Breach: New York), 23
Busse, F.H., 2000, Ann. Rev. Fluid Mech., 32, 383 CrossRef
Cattaneo, F., et al., 1991, ApJ, 370, 282 CrossRef
Cattaneo, F., 1999, ApJ, 515, L39 CrossRef
Cattaneo, F., Emonet, T., & Weiss, N.O., 2002, ApJ, 588, 1183 CrossRef
Cattaneo, F., & Hughes, D.W., 2001, Astron. & Geophys., 42, 18 CrossRef
Chandrasekhar, S., 1961, Hydrodynamic and Hydromagnetic Stability (Oxford: Oxford Univ. Press)
Charbonneau, P., 2005, Living Rev. Solar Phys., 2
Charbonneau, P., & MacGregor, K.B., 1997, ApJ, 486, 502 CrossRef
Charbonneau, P., St-Jean, C., & Zacharias, P., 2005, ApJ, 619, 613 CrossRef
Chatterjee, P., Nandy, D., & Choudhuri, A.R., 2004, A&A, 427, 1019
Childress, S., & Gilbert, A.D., 1995, Stretch, Twist, Fold: The Fast Dynamo (Berlin: Springer)
Chouduri, A.R., 1998, The Physics of Fluids and Plasmas (Cambridge: Cambridge Univ. Press)
Choudhuri, A.R., Schüssler, M., & Dikpati, M., 1995, A&A, 303, L29
Christensen, U., Olson, P., & Glatzmaier, G.A., 1999, Geophys. J. Int., 138, 393 CrossRef
Christensen-Daalsgaard, J., et al., 1996, Science, 272, 1286 CrossRef
Clayton, D.D., 1968, Principles of Stellar Evolution and Nucleosynthesis (Chicago: Chicago Univ. Press)
Cline, K., Brummell, N.H., & Cattaneo, F., 2003, ApJ, 588, 630 CrossRef
Clune, T.L., Elliott, J.R., Glatzmaier, G.A., et al., 1999, Parallel Comput., 25, 361 CrossRef
Cowling, T.G., 1957, Magnetohydrodynamics (New York: Interscience Publishers Inc.)
Cox, J.P., & Giuli, R.T., 1968, Principles of Stellar Structure (New York: Gordon & Breach)
Cuong, P.G., & Busse, F.H., 1981, PEPI, 24, 272
Davidson, P.A., 2001, An Introduction to Magnetohydrodynamics (Cambridge: Cambridge Univ. Press)
Dikpati, M., & Charbonneau, P., 1999, ApJ, 518, 508 CrossRef
Dikpati, M., de Toma, G., Gilman, P.A., Arge, C.N., & White, O.R., 2004, ApJ, 601, 1136 CrossRef
Diu, B., et al., 1989, Éléments de Physique Statistique (Paris: Hermann)
Dobler, W., Stix, M., & Brandenburg, A., 2006, ApJ, 638, 336 CrossRef
Donahue, R.A., Saar, S.H., & Baliunas, S.L., 1996, ApJ, 466, 384 CrossRef
Dorch, S.B., 2004, A&A, 423, 1101
Dorch, S.B.F., & Nordlund, Å., 2001, A&A, 365, 562
Duez, V., Brun, A.S., Mathis, S., et al., 2008, Mem. Soc. Astron. Italiana, 79, 716
Durney, B.R., & Latour, J., 1976, GAFD, 9, 241 CrossRef
Eddington, A.S., 1926, The Internal Constitution of the Stars (Cambridge: Cambridge Univ. Press)
Eggleton, P., et al., 2003, in 3D stellar evolution, PASPC, 293, 15
Elstner, D., 2005, in The Magnetized Plasma in Galaxy Evolution, ed. K. Chyzy, K. Otmianowska-Mazur, M. Soida & R.-J. Dettmar (Kraków, Poland, Sept. 27th – Oct. 1st, 2004), 117
Emonet, T., & Cattaneo, F., 2001, ApJ, 560, L197 CrossRef
Fan, Y., 2008, ApJ, 676, 680 CrossRef
Fauve, S., 2004, oral contribution, programme MSI (Newton Institute, Cambridge)
Fearn, D.S., 1998, Rep. Progr. Phys., 61, 175 CrossRef
Featherstone, N., Browning, M., Brun, A.S., & Toomre, J., 2007, AN, 328, 1126
Feigelson, E.D., et al., 2003, ApJ, 584, 911 CrossRef
Freytag, B., 2006, EAS Publ. Ser., 21, 325 CrossRef
Freytag, B., & Höfner, S., 2008, A&A, 483, 571
Frisch, U., 1995, Turbulence: The Legacy of A. N. Kolmogorov (Cambridge: Cambridge Univ. Press)
Gailitis, A., et al., 2001, Phys. Rev. Lett., 86, 3024 CrossRef
Gailitis, A., et al., 2008 [arXiv:0807.0305]
Galloway, D.J., & Weiss, N.O., 1981, ApJ, 243, 945 CrossRef
Gilman, P.A., 1975, Journ. Atmos. Sci., 32, 1331 2.0.CO;2>CrossRef
Gilman, P.A., 1979, ApJ, 231, 284 CrossRef
Gilman, P.A., & Miller, J., 1981, ApJS, 46, 211 CrossRef
Gilman, P.A., 1983, ApJS, 53, 243 CrossRef
Giles, P.M., Duvall, T.L. Jr., Scherrer, P.H., & Bogart, R.S., 1997, Nature, 390, 52 CrossRef
Gilet, T.D., et al., 2007 JFM, 580, 123
Glatzmaier, G.A., 1984, J. Comp. Phys., 55, 461 CrossRef
Glatzmaier, G.A., 1985a, ApJ, 291, 300 CrossRef
Glatzmaier, G.A., 1985b, GAFD, 31, 137 CrossRef
Glatzmaier, G.A., 1987, in The Internal Solar Angular Velocity, ed. B.R. Durney & S. Sofia (Dordrecht: D.Reidel), 263
Glatzmaier, G.A., & Gilman, P., 1982, ApJ, 256, 316 CrossRef
Glatzmaier, G.A., & Roberts, P.H., 1995, Nature, 377, 203 CrossRef
Gough, D.O., 1969, J. Atmos. Sci., 26, 448 2.0.CO;2>CrossRef
Gough, D.O., & McIntyre, M.E., 1998, Nature, 394, 755 CrossRef
Grappin, R., Léorat, J., & Pouquet, A., 1983, A&A, 126, 51
Grote, E., & Busse, F., 2000, PEPI, 117, 259
Haber, D.A., Hindman, B.W., Toomre, J., Bogart, R.S., & Hill, F., 2002, Bull. Amer. Astron. Soc., 34, 645
Hansen, C.J., & Kawaler, S.D., 1995, Stellar Interiors: Physical Principles, Structure, and Evolution (New York: Springer-Verlag)
Hathaway, D., et al., 1996, ApJ, 460, 1027 CrossRef
Heimpel, M., Aurnou, J., & Wicht, J., 2005, Nature, 438, 193 CrossRef
Hughes, D., Rosner, R., & Weiss, N. ed., 2007, The Solar Tachocline (Cambridge Univ. Press: Cambridge)
Hurlburt, N.E., Toomre, J., & Massaguer, J., 1986, ApJ, 311, 563 CrossRef
Jouve, L., & Brun, A.S., 2007a, A&A, 474, 239
Jouve, L., & Brun, A.S., 2007b, AN, 328, 1104
Jouve, L., Brun, A.S., Arlt, R., et al., 2008, A&A, 483, 949
Jouve, L., Brown, B., & Brun, A.S., 2008, A&A, submitted
Kelley, J., et al., 2008, GAFD, in press
Kippenhahn, R., & Weigert, A., 1994, Stellar Structure and Evolution (Berlin: Springer-Verlag)
Kim, E.J., & Leprovost, N., 2007, A&A, 465, 633 PubMed
Kosovishev, A., 2008, Space Sci. Rev., 144, 175 (ISSI volume 30) CrossRef
Krause F., Rädler, K.H., Mean Field Magnetohydrodynamics and Dynamo Theory (Pergamon Press: Oxford)
Küker, M., & Rüdiger, G., 2005, AN, 326, 265
Küker, M., Rüdiger, G., & Schultz, M., 2001, A&A, 374, 301
Kundu, P.J., 1990, Fluid Mechanics (San Diego: Academic Press)
Laguere, R., et al., 2008 [phys0805.2805]
Leighton, R.B., 1969, ApJ, 156, 1 CrossRef
Leprovost, N., 2004, Ph.D. Thesis, Univ. Paris 6
Libbrecht, K.G., 1989, ApJ, 336, 1092 CrossRef
Maeder, A., & Zahn, J.-P., 1998, A&A, 334, 1000
Malkus, W.V.R., & Proctor, M.R.E., 1975, JFM, 67, 417
Mathis, S., & Zahn, J.P., 2004, A&A, 425, 229
Mathis, S., & Zahn, J.P., 2005, A&A, 440, 653 PubMed
Meakin, C., & Arnett, D., 2007, ApJ, 667, 448 CrossRef
Meneguzzi, M., Frisch, U., & Pouquet, A., 1981, Phys. Rev. Lett., 47, Issue 15, 1060
Mestel, L., 1999, Stellar Magnetism (Oxford: Clarendon)
Mestel, L., 2001, in Magnetic Fields Across the HR Diagram, ed. G. Mathys, S.K. Solanki & D.T. Wickramasinghe, PASPC, 248, 3
Miesch, M.S., 2005, Liv. Rev. Solar Phys., 2, 1
Miesch, M.S., Brun, A.S., DeRosa, M., & Toomre, J., 2008, ApJ, 673, 557 CrossRef
Miesch, M.S., Brun, A.S., & Toomre, J., 2006, ApJ, 641, 618 CrossRef
Miesch, M.S., Elliott, J.R., Toomre, J., et al., 2000, ApJ, 532, 593 CrossRef
Mihalas, D., & Mihalas, B., 1984, Foundations of Radiation Hydrodynamics (Oxford: Oxford Univ. Press)
Moffat, H.K., 1978, Magnetic field Generation in Electrically Conducting Fluids (Cambridge: Cambridge Univ. Press)
Monchaux, R., et al., 2006, Phys. Rev. Lett., 98, 044502 CrossRef
Morin, J., et al., 2008, MNRAS, 384, 77 CrossRef
Moss, D., 2001, in Magnetic Fields Across the HR Diagram, ed. G. Mathys, S.K. Solanki & D.T. Wickramasinghe, PASPC, 248, 305
Moss, D., 2003, in Magnetism and Activity of the Sun and Stars, ed. J. Arnaud & N. Meunier, EAS Pub. Series, 9, 21 CrossRef
Moss, D., & Brooke, J., 2000, MNRAS, 315, 521 CrossRef
Moss, D., & Shukurov, A., 2001, A&A, 372, 1048 PubMed
Müller, U., & Stieglitz, R., 2002, Nonlinear Proc., Geophys., 9, 165
Nordlund, Å., et al., 1992, ApJ, 392, 647 CrossRef
Nornberg, M., et al., 2006, Phys. Rev. Lett., 97, 4503 CrossRef
Noyes, R.W., Weiss, N.O., & Vaughan, A.H., 1984, ApJ, 287, 769 CrossRef
Ossendrijver, M., 2003, ANS, 324, 64
Ossendrijver, M., Stix, M., Brandenburg, A., & Rüdiger, G., 2002, A&A, 394, 735
Otmianowska-Mazur, K., & Elstner, D., 2003, Ap&SS, 284, 761
Palacios, A., & Brun, A.S., 2007, AN, 328, 1114
Parker, E.N., 1955, ApJ, 121, 491 CrossRef
Parker, E.N., 1955, ApJ, 122, 293 CrossRef
Parker, E.N., 1989, Cosmical Magnetic Fields: their Origin and their Activity (Clarendon Press)
Parker, E.N., 1993, ApJ, 408, 707 CrossRef
Pedlosky, J., 1987, Geophysical Fluid Dynanmics (New York: Springer-Verlag)
Petit, P., et al., 2008, MNRAS, 388, 80 CrossRef
Ponty, Y., et al., 2005, Phys. Rev. Lett., 94, 164502 CrossRef
Ponty, Y., et al., 2007, New J. Phys., 9, 296 CrossRef
Porter, D., & Woodward, P., 2000, ApJS, 127, 159 CrossRef
Proctor, M.R.E., 2004, Astron. & Geophys., 45, 14 CrossRef
Ravelet, F., et al., 2008, Phys. Fluids, submitted
Reiners, A., 2007, AN, 328, 1040
Reiners, A., & Basri, G., 2007, ApJ, 656, 1121 CrossRef
Rempel, M., 2006, ApJ, 647, 662 CrossRef
Rieutord, M., & Zahn, J.-P., 1995, A&A, 296, 127
Rieutord, M., 1997, Une Introduction à la Dynamique des Fluides (Paris: Masson)
Rincon, F., Lignières, F., & Rieutord, M., 2005, A&A, 430, L57
Roberts, P.H., 1968, Phil. Trans. R. Soc. Lond. A, 263, 93 CrossRef
Roberts, P.H., 1972, Phil. Trans. R. Soc. Lond. A, 272, 663 CrossRef
Robinson, F.J., 2004, in SoHO/GONG 2004, ESA SP-559
Robinson, F.J., & Chan, K.L., 2001, MNRAS, 321, 723 CrossRef
Rüdiger, G., & Hollerbach, R., 2004, The Magnetic Universe (Wiley)
Rüdiger, G., & Kitchatinov, L., 2007, New J. Phys., 9, 302 CrossRef
Rüdiger, G., Kitchatinov, L., & Arlt, R., 2005, A&A, 444, L53
Saar, S., 2002, PASPC, 277, 311
Saar, S., & Brandenburg, A., 1999, ApJ, 524, 295 CrossRef
Schatzman, E., & Praderie, F., 1990, Les Étoiles (Paris: Éditions CNRS)
Schekochihin, A., et al., 2005, ApJ, 625, L115 CrossRef
Schou, J., & Bogart, R.S., 1998, ApJ, 504, 131 CrossRef
Schrijver, C.J., & Title, A.M., 2003, ApJ, 597, L165 CrossRef
Snodgrass, H.B., & Dailey, S.B., 1996, Solar Phys., 163, 21 CrossRef
Solanki, S.K., Inhester, B., & Schüssler, M., 2006, Rep. Prog. Phys., 69, 563 CrossRef
Spiegel, E.A., & Zahn, J.-P., 1992, A&A, 265, 106
Spruit, H.C., 1999, A&A, 349, 189
Spruit, H.C., 2002, A&A, 381, 923
Steenbeck, M., & Krause, F., 1969, AN, 291, 49
Steffen, L., & Freytag, B., 2007, AN, 328, 1054
Stein, R.F., & Nordlund, Å., 1998, ApJ, 499, 914 CrossRef
Stein, R.F., & Nordlund, Å., 2000, Solar Phys., 192, 91 CrossRef
Stein, R.F., & Nordlund, Å., 2006, ApJ, 642, 1246 CrossRef
Stix, M., 1975, A&A, 42, 85 PubMed
Stix, M., 1976, A&A, 47, 243
Stix, M., 2002, The Sun: an introduction (Springer)
Sturrock, P.A., 1994, Plasma Physics (Cambridge: Cambridge Univ. Press)
Sun, Z.-P., & Schubert, G., 1995, Phys. Fluids, 7, 2686 CrossRef
Talon, S., & Charbonnel, C., 2005, A&A, 440, 981
Tayler, R.J., 1973, MNRAS, 161, 365 CrossRef
Tayler, R.J., 1980, MNRAS, 191, 151
Thompson, M.J., Christensen-Dalsgaard, J., Miesch, M.S., & Toomre, J., 2003, ARA&A, 41, 599 CrossRef
Tobias, S.M., 2004, in Fluid Dynamics and Dynamos in Astrophysics and Geophysics (Taylor & Francis Group: Oxford), 193
Tobias, S.M., Brummell, N.H., Clune, T.L., & Toomre, J., 2001, ApJ, 549, 1183 CrossRef
Turck-Chièze, S., et al., 1993, Phys. Rep., 230, 57 CrossRef
Vogler, A., Shelyag, S., Schüssler, M., et al., 2005, A&A, 429, 335
Vogler, A., & Schüssler, M., 2007, A&A, 465, L43
Weiss, N.O., 1994, in Lectures on Solar and Planetary Dynamos, ed. M.R.E., Proctor & A.D., Gilbert (Cambridge: Cambridge Univ. Press), 59
Weiss, N.O., 2002, Astron. & Geophys., 43, Issue 3, 3.09
Woodward, P., Porter, D., & Jacobs, M., 2003, in 3D Stellar Evolution, PASPC, 293, 45
Yoshimura, H., 1975, ApJ, 201, 740 CrossRef
Zahn, J.-P., 1991, A&A, 252, 179
Zahn, J.-P., Brun, A.S., & Mathis, S., 2007, A&A, 474, 145
Zahn, J.-P., 1992, A&A, 265, 115 PubMed
Zeldovich, Y.B., Ruzmaikin, A.A., & Sokoloff, D.D., 1983, Magnetic Fields in Astrophysics (New York: Gordon & Breach)