1 Cf. the excellent article by McCue, James F. ‘The Doctrine of Transubstantiation from Berengar through Trent The Point at Issue,’ Harvard Theological Review 61 (1968), 385-430.CrossRefGoogle Scholar

2 Thomas Aquinas [3], Summa Theologica III, q.75, a.2 c.

3 Ibid., q.77, a.l, obj.2: “Praeterea, fieri non potest etiam miraculose, quod definitio rei ab ea separetur; vel quod uni rei conveniat definitio alterius, puta quod homo, manens homo, sit animal irrationale. Ad hoc enim sequeretur contradictoria esse simul: hoc enim quod significat nomen rei est definitio, ut dicitur in IV Metaphs. Sed ad definitionem accidentis pertinet quod sit in subiecto: ad definitionem vero substantiae, quod per se subsistant non in subiecto. Non potest ergo miraculose fieri quod in hoc sacramento sint accidentia sine subiecto.”

4 Ibid., q.77, a.l, ad 3um: “huiusmodi accidentia acquisierunt esse individuum in substantia panis et vini: qua conversa in corpus et sanguinem Christi, remanent virtute divina accidentia in illo esse individuate quod prius habebant Unde sunt singularia et sensibilia.”

5 Thomas Aquinas [2], IV Sent., d.l2, a. I, q.3; Thomas Aquinas [1], VII. 655.

6 Thomas Aquinas [3], Summa Theologica III, q.77, a.2, c., ad I urn, &: ad 2um.

7 Giles of Rome [1], Theoremata de Corpore Christi, f.lra: “Quia inter caetera ecclesiae sacramenta Eucharistiae sacramentum plus difficultatis continere videtur, et quae omnino sensui repugnare et contradicere rationi in praedicto sacramento includi videntur, ne incredulis praestetur occasio contradicere catholicis sacramentis, dicendo quod fides nostra contineant repugnantia rationi, quam fas est: dominic concedente, quae in eo secundum superficiem visa contradictionem implicare cernuntur, declarabimus: ostendentes quod nihil impossibilitatis sacramentum pracltabitum continet. Non est enim quod fidem probare non possimus, ex repugnantia veritatis: sed quia quae continet supra rationem sunt, et ad ea pro banda ratio non attingit: et si propter sui excellentiam rationes deficiunt comprobantes, multo magis deficiunt improbantes. Quicquid ergo contra fidem potest per hominem ratione concludi, potest ab homine ratione dissolvi. Hanc ergo firmam tenentes fiduciam, aggrediemur quod diximus tractatum praesentem, prout rei congruentia postulat, per Theoremata distinguentes.” I am grateful to Francesco del Punta for making a photocopy of this work available.

8 Ibid., Propositio U, f. 2ra: “naturale agens attingit materiam solum immediate ut est quanta, non ut est quid. Ideo eandem formam numero educere non potest de una materia quam educebat ex alia, quia ab aliquibus ut sunt diversa, solum diversa produci possunl Et quia propter diversas partes quantitativas, est diversitas in materia. Educere aliquid de materiis ut sub quantitate existunt, est educere ex eis, ut diversitatem habent ad invincem. Propter quod dicebatur, naturale agens non potest educere eandem formam numero ex una materia quam educit ex alia, nee potest unam materiam in aliam convertere.”

9 Ibid., Theorema primum, f. Iva: “Deus autem qui immediate attingit materiam ut est quid, cum materia sic accepta ab alia materia non differat, quamcumque formam numero potest inducere in materiam unam, potest etiam inducere aliam.”

10 Ibid., Theorema primum, f.1rb: “ … Quod ergo de natura sua non habet agere nisi per transmutationem et motum immediate materiam ut est quid, prout motui subiecta esse non potest, nullatenus attinget. Deus autem, qui omnes essentias conservat in esse, qui est quodammodo rei intimior quam ipsa sibi, non praesupponens in actione sua transmutationem et motum, etiam prout producit in esse ex aliqua “materia, eam non solum ut est quanta, sed etiam ut est quid immediate attingit ‥‥ ”

11 Ibid., Theorema primum, f.1: “ … deum posse unam materiam convertere in aliam materiam cum possit facere materiam aliquam informari eadem forma numero qua alia informatur … ”

12 Ibid., Propositio XLIV, f. 31 va: “quantitas ilia, per quam materia est tanta, possunt dici dimensiones indeterminatae; sed dimensiones determinatae dici possunt quantitas per quam materia occupat tantum locum … oportet dimensiones indeterminatas subiici dimensionibus determinatis.”

13 Ibid., Propositio XXVII, f. 16vb: “ … Cum ergo unum sit indistinctum a se, et distinctum ab alio, forma dando rei, quod sit hoc, dat ei quod non sit aliud. Nulla ergo res, quae per aliquam naturam est in aliquo praedicamento, potest esse in alio praedicamento differente realiter ab illo. Bene ergo dictum est quod diversorum generum, et non subaltematim positorum, diversae sunt species et differentiae. Non ergo res unius praedicamenti. per se loquendo potest esse in alio praedicamento realiter differente ab illo; tamen si duo aliqua praedicamenta realiter non different, non esset inconveniens idem secundum rem esse in duobis diversis praedicamentis. Et inde est quod quia actio et passio ‥‥ ”

14 Ibid., f.16vb: “ … non tamen est inconveniens rem unius praedicamenti. habere modum alterius praedicamenti, et universaliter unam rem habere modum alterius praaedicamenti, et universaliter unam rem habere modum alterius; quia licet reale esse competat rei per suam essentiam et naturam, modus tamen potest rei competere ex eo quod alteri coniungitur, vel secundum quod ad aliud comparatur, et prout alii et alii connectitur, alium et alium modum induit; quod declarari potest tam in his, quae naturaliter sensu apprehendimus, quam in his quae supernaturaliter fide suscipimus. Videmus enim quod suscipit aliquo modo mensuram et modum a materia, omne receptae, ut dicitur in libro de causis ‥‥ ”

15 Ibid., f.17rb: “Numquam ergo quod est secundum rem substantia erit accidens secundum rem, nee econverso, et quod secundum rem quid, numquam erit secundum rem quale vel quantum. Sed sicut quod est secundum rem quale vel quantum potest habere quendam modum relativum, sic quod secundum rem est quid, potest habere quendam modum qualem vel quendam modum quantum, et quod secundum. rem est substantia, potest habere quendam modum accidentalem, et eronverso.”

16 Ibid., Propositio XXVIll, f.17va: “Notandum ergo, quod licet extensio per se et primo competat quantitati, et nihil extendatur nisi mediante quantitate, tamen aliae sunt partes quantitatis a partibus eorum, quae per quantitatem extenduntur. Videmus nam albedinem extendi per superficiem, secundum quam extensionem, quanta est superficies, tanta est albedo. Ideo didtur in Praedicamentis quod didmus albedinem multam eo quod superficies multa sit; si tamen superficies ab albo divideretur, partes albedinis essent aliae a partibus superficiei. Et quia ad alietatem partium sequitur alietas extensionis, dicere possumus quod extensio secundum partes albedinis est alia ab extensione secundum partes superficiei ‥‥ Nam licet sint partes in albedine solum propter partes superficiei, tamen quia vere ipsa albedo extenditur extensione superficiei, ex quo albedo differt realiter a superficie, et alia est essentia albedinis ab essentia superficiei, partes albedinis oportet essentialiter differre a partibus superficiei. Cum ergo ipsa materia extendatur extensione quantitatis, et cum dividitur materia quanta simul cum quantitate dividitur materia, sicut cum dividebatur superficies alba, simul cum superficie dividebatur albedo, oportet partes materiae esse alias a partibus quantitatis, sicut partes albedinis erant aliae a partibus superficiei. licet ergo materia non habeat partes nisi per quantitatem, aliae tamen sunt partes materiae aliae quantitatis.”

17 Ibid., Propositio XXIX, f.18ra: “Quicquid enim est extensum, vel est quantitas, vel hoc habet ex quantitate, ut induit quendam quantitativum modum, sed huiusmodi modus nullam essentiam addit supra naturam rei nee trahit rem extra praedicamentum ‥‥ Non ergo huiusmodi extensio addit aliquam naturam supra essentiam albedinis ‥‥ Rursum talis extensio quia non addit aliquam essentiam supra naturam albedinis, nee diversificat essentiam eius, non trahit albedinem in aliud praedicamentum ‥‥ ”

18 Ibid., f. 18rb: “Non ergo diversificat praedicamentum modus superadditus naturae rei. Non tamen debemus concedere quod nullam differentiam realem faciat talis modus. Si enim albedo posset habere esse praeter quantitatem et habere esse non extensum, realiter differret a se ipsa, ut haberet esse extensum, et ut fundaretur in quanto. Dicere ergo possemus quod extensio accidit albedini, quia albedo per se non est quid extensum, sed accidit ei extensio: est enim extensa per quantitatem. Rursum ipsa extensio est aliquid receptum in albedine, quia modus rei est aliquid receptum in natura rei … huiusmodi extensio facit realem differentiam in albedine, nee tamen dicit aliam essentiam ab essentia albedinis … si albedo haberet esse secundum modum non extensum (ut dicebatur) realiter differret a seipsa ut ei extensio competeret … sic quia partes materiae sunt aliae a partibus quantitatis, extensio competens materiae consideratae secundum suas partes, non dicit aliquam essentiam superadditam materiae: sed solum nominat quendam modum, quem acquirit materia, eo quod est quantitatis subiectum ‥‥ ”

19 Ibid., Propositio IV, f. 2vb: “Nam quod aliquid alicubi circumscriptive existat, hoc est quia quantitas locati sive illud, quod per locatum in loco existit, univoce comparatur ad quantitatem loci et ad locatum ipsum, et ideo corpora existentia in loco per quantitatem propriam circumscriptive in loco existunt, eo quod ratio quanti univoce dicitur de corpore locati et locantis … circumscriberetur ibidem, ita quod pars esset in parte et totus in toto.” Cf. Propositio V, f. 3va: “loco circumscribi dicitur, cum per quimtitatem propriam comparatur ad locum, et ratio quanti univoce reperitur in quantitate locantis et locati ‥‥ ”

20 Ibid., Propositio V, f. 3va: “diffiniti in loco” = ‘1oco diffinitur cum habet finitam magnitudinem, et per earn comparatur ad locum.”

21 Ibid.: “determinari ad locum” = “res determinatur ad locum, cum magnitudo ilia, per quam in loco esse ponitur, est finita, et non est sua substantia.”

22 Ibid., Propositio VI, f. 4ra: “ … Cum ergo habitum sit quantitatem Corporis Christi non esse in sacramento ex vi sacramenti, cum nihil convertatur in ipsam, sed solum ex naturali concomitantia, quia Corpus Christi sine quantitate propria esse non posset ex quo substantia panis est conversa in substantiam corporis, et ponitur substantia corporis in altari per huiusmodi conversionem existere, oportet quantitatem propriam, quae suum subiectum non deserit, ibi esse ‥‥ Cum ergo sumatur positio quae est differentia quantitatis, prout corpus habet esse quantum et partes ordinantur ad totum, positio vero quae est praedicamentum sumatur, prout aliquid est alicubi quantitative, et partes eius comparantur ad locum, manifestum est quod declarare volebamus videlicet, Corpus Christi, ut est sub hostia habere positionem, quae est differentia quantitatis, cum quantitas sua det ei esse quantum, cum non seserat ordinem quem habet ad subiectum, non tamen habere positionem, quae est praedicamentum, cum dictum corpus non existat sub hostia quantitative, eo quod sua quantitas deserit ordinem, quem habet ad exteriora, cum substantia non sit ibi mediante quantitate, sed quantitas mediante substantia.”

23 Ibid., Propositio XXVIII, f. 17vb: “ … Si igitur in materia quanta est dare partes alias a partibus quantitatis, oportet partes illas alias ex quo non significant essentiam quantitatis importare solam essentiam materiae … materia sic accepta a talibus partibus dicit materiam organizatam, quia materia organizata potest dici corpus ‥‥ ”

24 Ibid., Propositio XXVIII, f.17va: “Notandum ergo, quod licet extensio per se et primo competat quantitati, et nihil extendatur nisi mediante quantitate, tamen aliae sunt partes quantitatis a partibus eorum, quae per quantitatem extenduntur. Videmus nam albedinem extendi per superficiem, secundum quam extensionem, quanta est superficies, tanta est albedo. Ideo dicitur in Praedicamentis quod dicimus albedinem multam eo quod superficies multa sit; si tamen superficies ab albo divideretur, partes albedinis essent aliae a partibus superficiei. Et quia ad alietatem partium sequitur alietas extensionis, dicere possumus quod extensio secundum partes albedinis est alia ab extensione secundum partes superficiei.... Nam licet sint partes in albedine solum propter partes superficiei, tamen quia vere ipsa albedo extenditur extensione superficiei, ex quo albedo differt realiter a superficie, et alia est essentia albedinis ab essentia superficiei, partes albedinis oportet essentialiter differre a partibus superficiei. Cum ergo ipsa materia extendatur extensione quantitatis, et cum dividitur materia quanta simul cum quantitate dividitur materia, sicut cum dividebatur superficies alba, simul cum superficie dividebatur albedo, oportet partes materiae esse alias a partibus quantitatis, sicut partes albedinis erant aliae a partibus superficiei. Licet ergo materia non habeat partes nisi per quantitatem, aliae tamen sunt partes materiae aliae quantitatis.” Cf. Propositio XXX, f. 19ra: “Cum igitur materia ut existit in Christo, sit aliquid extensum et organizatum, et habeat quendam modum quantitativum, et competat ei habere partes, quae partes non dicunt aliam essentiam ab essentia materiae, cum quaelibet pars materiae sit materia, constat materiam existentem in Christo esse quid realiter compositum, cum realiter habeat partes.”

25 Ibid., Propositio XXVI: “Uno modo, corpus est ipsae tres dimensiones; sicut enim magnitudo habens unam dimensionem est linea, et habens duas est superficies, sic magnitudo habens tres dimensiones est corpus; propter quod corpus sic acceptum nihil aliud est quam trina dimensio” (f.16rb). “Corpus primo modo sumptum est quantitas, est nam in genere quantitatis secundum rectam lineam” and not by reduction (f.16rb).

26 Ibid., Propositio XXVI, f. 16rb: “Secundo, corpus nominat compositum ex materia et forma corporeitatis, et sic corpus est genus ad quodlibet animal.... Corpus vero sumptum secundo modo, prout dicit materiam cum forma corporeitatis est in genere substantiae secundum rectam lineam.”

27 Ibid.: “Tertio modo, corpus dicit ipsam materiam” (f.16rb). “ … [C]orpus sumi potest tertio modo, secundum quod nominat ipsam materiam organizatam, quae est sub forma animalis, et informatur ab anima, et sic acceptum corpus est in genere substantiae non directe … sed per reductionem … “ (f.16va).

28 Ibid., Propositio XXXIII, f. 22ra: “Sic ergo poterit Deus totam substantiam panis in solam materiam convertere, quia poterit formam panis in potentiam materiae reducere, et facere quod ilia materia informetur ilia eadem forma, quae est existens in Christo, et tunc materia ilia conversa erit in materiam, quae est in Christo. Et quia forma reducta in potentiam materiae non dicitur annihilata, si deus converteret materiam illam, in quam reducta est forma panis, in materiam existentem in Christo, quodammodo totam substantiam panis in solam materiam convertisset. Cum ergo effective loquendo, deus possit immediate facere quod mediate facit, si potest totam substantiam panis convertere in solam materiam, reducendo formam panis in potentiam materiae, poterit absque tali reductione talem conversionem facere; immo quia secundum converti etpassive (ut in praecedenti propositione dicebatur) non plus est forma et materia panis quam materia solum; si potest deus convertere materiam panis in materiam Corporis Christi, poterit immediate totam substantiam panis convertere in solam materiam existentem in Christo, absque eo quod prius secundum intellectum inducatur forma panis in potentiam materiae ‥‥ ”

29 Ibid., Propositio XXXIV, f. 23ra-b: “Nam ponere multas formas in composito habet multas difficultates secundum se, quas solvere nescio ‥‥ Rursum multa inconvenientia mihi insolubilia hanc positionem sequuntur ‥‥ lstam ergo positionem de multitudine formarum non intelligo, nec tamen in his, quae sunt fidei minus assentio, cum ad talia requiratur captivitas intellectus. Quid ergo dicamus? Scio quod panis substantia convertitur in verum Corpus Christi, et in iliud idem numero quod in caehim ascendit, et verum Corpus Christi sumimus in altari. Hoc Christus tradidit, hoc etiam ecclesia tenet, si aliis hoc non sufficit, mihi sufficit. Cui ergo non sufficit, salvus fundamentis fidei, cum reverentia et timore investiget, quale sit iliud corpus; ego autem malo in mea simplicitate persistere, quam de arduis temere iudicare.”

30 Ibid., Propositio XXXIII, f. 21 vb: “ … Deus tamen plus potest facere, quam intellectus noster intelligere, quia potest facere accidens esse sine subiecto, licet hoc non possimus intelligere. Sic forte diceret aliquis quod deus posset convervare in esse partes materiae absque partibus quantitatis; licet forte non possimus intelligere partes materiae, non intellectis partibus quantitatis ‥‥ ”

31 Ibid., f. 21vb: “ … Sed si hoc … non potest deus, quia forte non habet rationem possibilis, quod actu existant partes materiae absque partibus quantitatis, non tamen propter hoc tollitur veritas quaesita ‥‥ ”

32 Ibid., Propositio XXXIX, f. 26va: “positio fidei de existentia accidentis absque subiecto non irrationabilis si diligenter videatur modus ponendi....”

33 Ibid., Propositio XXXVI, f. 24ra: “tota causa, quare dicimus accidens non posse per se esse, est quia a subiecto dependet. Ideo secundum quod magis et minus dependeat accidentia a suis subiectis, sic est magis et minus difficile sustinere, quod possint accidentia per se esse, loquendo de accidentibus permanentibus, quia de successivis nulla est quaestio; planum nam est successiva sine subiecto esse non posse.”

34 Ibid., Propositio XXXV, f. 23rb: “Accidentia successiva, quorum esse est in fieri, adeo a substantia dependent, quod nee naturaliter nee miraculo fieri potest, quod habeant per se esse. Si ergo frangatur hostia consecrata oportet fractionem illam fundari in aliquo susceptivo.” Cf. f.23va: “Totalitas nam permanentium consistit in simultate partium … totalitas successivorum non est in simultate partium, sed in ordine partium ‥‥ Et iste ordo de necessitate requirit mobile et successivum, numquam enim esset prius et posterius in motu, nisi aliquid variaretur secundum prius et posterius … quia totalitas successivorum est in ordine partium, fieri non potest quod sit aliquod successivum et non sit talis ordo ‥‥ ”

35 Ibid., Prupositio XXXVIII, f.26ra: “accidentia … successiva conservantur in esse per subiectum et quasi formaliter habent essentialem unitatem per subiectum, et individuantur per ipsum ‥‥ ”

36 Ibid., Prupositio XXXVI, f. 24ra: “Cetera accidentia per sua subiecta individuationem suscipiunt, sola quantitas dimensiva seipsa est haec, quae ut individuetur, subiecto non indiget; ex parte ergo individuationis impugnari non poterit, cum in hoc sacramento possit quantitas per se esse.”

37 Cf. Ibid., f. 24ra: “Cetera vero accidentia permanentia potissime difficultatem habent, quod non possint per se esse, quia per subiecta individuantur … Omnia ergo illa accidentia quae per sua subiecta individuantur, vel est impossibile quod per se existant absque eo quod contradictionem implicent, vel est valde difficile sustinere ‥‥ ”

38 Ibid., Propositio XXXVI, f. 24ra: “ … si possumus ostendere quod non omnia accidentia individuantur per sua subiecta, et quod quantitas individuetur per se, ex parte individuationis non poterit veritas huius sacramenti impugnari, ex hoc quod quantitas per se existat ‥‥ ”

39 Ibid., Propositio XXXVII, f. 24va: “Omnia accidentia per sua susceptibilia conservantur propter quod nullum accidens potest naturaliter per se esse. Sed per hoc non habetur quod virtute divina in hoc sacramento non possit accidens per se subsistere, si nihil aliud obviaret.”

40 Ibid., f. 24va: “ … secundum genus causae efficientis, quicquid potest deus mediante creatura, potest non mediante illa ‥‥ ” Cf. f. 24vb: “et quod dictum est de causa efficiente veritatem habet de causa finali ‥‥ ”

41 Ibid., f.24vb: “Sic etiam in causa formali dicere possumus, prout deus est causa formalis rerum. Est autem deus forma exemplaris rerum et non inhaerens ‥‥ ”

42 Ibid., f.24vb: “ … Est enim una creatura respectu alterius in duplici genere causae secundum quod genus causae deus nullius est causa, videlicet in genere causae materialis et formalis inhaerentis; sive loquamur de materia ex qua sive in qua deus nullius est materia ‥‥ ”

43 Ibid., f.25ra: “ … si nihil aliud obviat quod accidens non posset esse sine subiecto, nisi quia subiectum est causa efficiens accidentis, inquantum accidens oritur ex principiis subieeti et per subiectum reservatur in esse … si potest Deus mediante subiecto, conservare accidens in esse, poterit ipsum sine subiecto conservare … sic naturaliter accidens conservatur in esse a deo mediante subiecto, cum quicquid effectivitatis est in subiecto, totum reservetur in deo. Si ergo nihil aliud obviat, quare accidens sine subiecto esse non possit, nisi quia per subiectum conservatur, poterit deus miraculo, sua virtute conservare accidens in esse sine subiecto, quod naturaliter per subiectum in esse conservat … virtute divina potest accidens per se subsistere.” Cf. Prapositio XXXVIII, f. 26rb: “Totus ergo difficultas quare quantitas non videtur posse esse sine subiecto sumitur, quia per subiectum conservatur in esse. Si ergo nihil aliud obviat, ut ostensum est, poterit virtute divina, in sacramento altaris quantitas per se esse - quod declarare volebamus ‥‥ ”

44 Ibid., Propositio XXXIX, f. 26rb: “contradictionem non implicat accidens sine subiecto esse, ex eo quod subiectum facit ad productionem eius … nee contradictionem implicat, si ponimus accidens absque subiecto esse, ex eo quod subiectum facit ad mod urn essendi accidentis, ut quia com petit accidenti inesse, quia est in subiecto, cum res unius praedicamenti modum alterius possit habere.... ”

45 Ibid., Prapositio XLI, f. 28va: “Sciendum ergo quod causa quare accidens absque subiecto non potest intelligi, non proprie sumitur propter ipsum inesse actualiter, sed propter ipsam aptitudinem, quam habet accidens, ut subiecto insit … virtute divina ablata sit ab eo actualis inhaerentia; tamen quia aptitudo inhaerendi inseparabiliter concomitatur naturam accidentis, cum illud accidens maneat accidens, et non sit amota ab eo natura propria, non est amota ab eo aptitudo inhaerendi....” Cf. f. 28vb: “non competit illi accidenti per naturam suam quod non insit, sed per miraculum quantum est de natura sua semper est aptum natum inesse ‥‥ ” “Cum ergo accidens non possit intelligi sine subiecto propter aptitudinem, quam habet, ut insit ‥‥ Aliud enim est cognoscere de re quid est; aliud est cognoscere ipsam esse, de substantiis enim separatis scimus, quia sunt; quid autem sunt, scire non possumus ‥‥ ” & “Cum ergo natura et quiditas sint obiectum intellectus, intelligere accidens est intelligere naturam et quiditatem accidentis; si aptitudo inhaerendi concomitatur ipsam naturam et quiditatem et sublata actuali inhaerentia ab accidente, non tollatur aptitudo inhaerendi, non poterit intelligi quiditas accidentis, et per consequens non poterit intelligi ipsum accidens sine aptitudine inhaerendi, data quod actualiter non insit ‥‥ ”

46 Ibid., Propositio XLIII, f. 30rb: “Notandum ergo quod tota causa quare unum accidens non potest esse subiectum alterius accidentis, nisi hoc habeat virtute materia, quae ponitur esse primum subiectum, et etiam tota causa, quare omnis transmutatio praesupponit materiam, sumitur ex eo quod accidentia absque materia in esse conservari non possunt ‥‥ Poterit ergo quantitas, si potest habere per se esse, sine materia ab una qualitate in aliam transmutari et esse subiectum diversarum qualitatum sine materia ‥‥ ” Cf. f. 30vb: “ … materia dicit quid in potentia et habet rationem subiicibilis, forma vero dicit quid in actu et habet rationem activi … sed quantitas quae habet rationem subiecti magis se tenet ex parte materiae; qualitas vero, quae habet rationem activi, magis se tenet ex parte formae ‥‥ ”

47 Ibid., Propositio XUV, f. 30vb: “Non augmentata Corporis Christi substantia, circa sacramentum altaris per rarefactionem et condensationem contingere poterit motus. augmenti, quia dimensiones indeterminatae determinatis dimensionibus sunt subiectae.” 48 John Duns Scotus [1], Op.Ox. N, d.ll, q.3, n.S; Wadding 8, 606; cf. nn.14-15; Wadding 8, 618.

49 Ibid., d.10, q.l n.2; Wadding 8, 502: “Necesse est ponere saltern aliquam respectum extrinsecum advenientem, qui scilicet non necessario sequatur fundamentum et terminum posita in actu quia omnis respectus, sic consequens necessario est intrinsecus adveniens … ergo respectus potest advenire extrinsecus de novo, sine alio quocunque novo, vel in fundamento vel in termino. Sic ergo non est inconveniens Corpus Christi esse de novo praesens alicui non habenti novam formam absolutam, nee novum respectum respectu eius, vel si habet huiusmodi novum respectum, pari ratione, et Corpus Christi habebit novurn respectum eius ‥‥ ”

50 lbid.,d.10,q.l,n.17;Wadding8,506: “totum quantum habens eodem modo suas partes extra se invicem in toto, potest habere unicam praesentiam sui et omnium partium ad aliquod unum extra indivisibile, vel quantumcumque modi cum divisibile, ita quod ibi non est alia praesentia alii parti et alia alii....”

51 Note Scotus’s own comment at Ibid., d.l0, q.3, n.4; Wadding 8, 528-9: “forte ille qui negant Deum posse facere corpus suum in pluribus locis, aliter quam per conversionem sub sacramento, negarent etiam hoc, nisi quia fides dicit hoc. De modo autem isto essendi, scilicet non quantitative vel non dimensive, vel localiter, non video, si potest fieri idem in pluribus locis non sub modo naturali, quin etiam possit fieri modo naturali, cum in primo sint duo miracula, in secundo tantum unum ‥‥ ”

52 Ibid., d.l0, q.S; Wadding 8, 547: “Respondeo primo, dicitur aliquid inesse Christo, ut hie, quod sibi inesset, si nusquam alibi esset nisi hie, concomitanter au tern dicitur ali quid sibi inesse hie, quod primo inest sibi, ut alibi, et ex hoc sibi inest, ut hie propter identitatem subiecti et formae.”

53 Ibid., d.ll,q.3, n.15; Wadding 8, 618-19: “dicendum quod Ecclesia declaravit istum intellectum esse de veritate fidei in illo Symbolo edito sub Innocent III in Concilio Lateranensi. Firmiter credimus etc. sicut allegatum est superius; ubi explicite ponitur veritas aliquorum credendorum, magis explicite quam habebatur in Symbolo Apostolorum, vel Athanasii, vel Niceni. Et breviter, quidquid ibi dicitur esse credendum, tenendum est esse de substantia fidei, et hoc post istam declarationem solemnem fadam ab Ecclesia.” Cf. McCue, James H. ‘The Doctrine of Transubstantiation from Berengar through Trent: The Point at Issue,’ Harvard Theological Review 61 (1968) 385-430.CrossRefGoogle Scholar Curiously, in treating the doctrine of the Trinity, Scotus once again over-interprets Lateran IV, as requiring the tenet ‘tres res sunt una res,’ when the document speaks of ‘alia et alia persona,’ not ‘alia et alia res.’

54 John Duns Scotus [1], Op.Ox. IV, d.11,q.3, n.15; Wadding 8, 619.

55 Ibid., d.11, q.3, n.29; Wadding 8, 631. Indeed, given Aquinas’s and Giles’s views about individuation, this is not the only priority paradox generated by unitarianism: for substantial form inheres in individuated matter, and individuation depends on the inherence of indeterminate quantity; so the inherence of substantial “form must be both posterior to that of quantity, and prior to it, inasmuch as accidents are naturally posterior to substance.

56 Ibid., d.12, q.3, n. 16; Wadding 8, 745: “nescirem probare aliquem ordinem entium, imo nee quod primum ens esset perfectissimum.”

57 William Ockham [5], Tractatus de Corpore Christi, c.3; OTh X, 93.

58 William Ockham [6], Tractatus de Quantitate, Prologus; OTh X,4.

59 William Ockham [3], Quaest. in W Sent. q.6; OTh VII, 63.

60 William Ockham [4], Quodlibeta IV, q.l8; OTh IX, 392-5.

61 Quaest. in IV Sent. q.6; OTh VII, 67-8; cf. Quodlibeta IV, q.18; OTh IX, 392.

62 Quaest. in IV Sent. q.6; OTh VII, 67; Quodlibeta IV, q.l8; OTh IX, 389-90.

63 Quaest. in IV Sent. q.6; OTh VII, 68.

64 Quaest. in W Sent., q.6; OTh VII, 65. Cf. Giles’s tri-partite distinction in section III.2 above.

65 Quodlibeta IV, q.31; OTh IX, 451.

66 Quaest. in W Sent. q.6; OTh VII, 79; cf. Quodlibeta IV, q.31; OTh IX, 452.

67 Quaest. in W Sent. q.6; OTh VII, 79.

68 Quodlibeta IV, q.31; OTh IX 453.

69 Quaest. in IV Sent., q.6; OTh VII, 97. Cf. Tractatus de Corpore Christi, c.7; OTh X, 103-5.

70 Quaest. in IV Sent. q.6; OTh VII, 99.

71 Quaest. in IV Sent. q.6; OTh VII, 88; cf. q.B; OTh VII, 147.

72 William Ockham [6), Tractatus de Quantitate, q.iii; OTh X, 65, 70-71; and William Ockham [5], Tractatus de Corpore Christi, cc. 1-2; OTh X, 89-92.

73 William Ockham [3], Quaest. in W Sent. q.B; OTh VII, 136: “successio substantiae ad substantiam desinentem esse simpliciter in se, sub aliquibus accidentibus propriis substantiae praecedenti ‥‥ ”

74 Ibid.; OTh VII, 136-37: “Possibilitas istius apparet, quia non repugnat potentiae divinae destruere substantiam in se et conservare accidentia et quod substantia eisdem accidentibus non earn informantibus immediate coexistat.”

75 Ibid.; OTh Vll, 139; d. William Ockham [4], Quodlibeta IV, q.30; OTh IX, 450. Cf. Tractatus de Corpore Christi, c.6; OTh X, 99-101.

76 Quaest. in W Sent. q.B; OTh Vll, 139: “est rationabilior et facilior ad tenendum inter ornnes modos, quia pauciora inconvenientia sequuntur ex eo quam ex aliquo alio modo. Quod patet, quia inter omnia inconvenientia quae ponuntur sequi ex isto sacramento, maius est quod accidens sit sine subiecto ‥‥ ”

77 Quodlibeta IV, q.30; OTh IX, 450.

78 QIUlest. in W Sent., q.B; OTh Vll, 139; cf. Quodlibeta IV, q.30; OTh IX, 450.

79 Quodlibeta IV, q.30; OTh Vlll, 448-9: “pluralitas miraculorum non est ponenda sine necessitate, sed non est necessitas ponere i11am substantiam non manere, cum aequaliter potest corpus Christi ibi esse praesens sacramentaliter, manente substantia panis sicut ipsa non manente; igitur etc.”

80 Ibid.; OTh IX, 450: “aliquando ponenda sunt plura miracula circa aliquid ubi posset fieri per pauciora, et hoc placet Deo. Et hoc constat Ecclesiae per aliquam revelationem, ut suppono; ideo sic determinavit.”

81 Quaest. in W Sent. q.S; OTh VII, 141-2, 145.

82 Ibid.; OTh VII, 142; cf. Quodlibeta IV, q.29; OTh IX, 447, for a similar distinction.

83 Quaest. in W Sent. q.8.

84 Ibid.; OTh vn, 155-ti: “Ad secundum potest did quod non est simile, quia respectus necessaria dicit habitudinem et ordinem ad subiectum suum, ideo non potest poni sine subiecto, sicut potest accidens absolutum. Tamen rationes adductae aequaliter probant de respectu sicut de acddente absolute, quod non sic dicit ordinem ad subiectum suum.”; OTh VII,154-5, 59.

85 Ibid., q.9; OTh VII, 169, 170-72; cf. William Ockham [2], Quaest. in II Sent. q.6; OTh V, 89-92.

86 Quaest. in W Sent. q.9; OTh VII, 169.

87 Quaest. in II Sent. q.6; OTh V, 97.

88 Quaest. in W Sent. q.9; OTh VII, 181.