Hostname: page-component-7479d7b7d-8zxtt Total loading time: 0 Render date: 2024-07-12T18:22:46.476Z Has data issue: false hasContentIssue false

Legal Humanism and the Sense of History

Published online by Cambridge University Press:  02 January 2019

Donald R. Kelley*
Affiliation:
State University of New York, Binghamton
Get access

Extract

It seems to be a commonplace that our modern ‘sense of history’ is largely a creation of Renaissance humanism, but the precise debts of modern historical thought to humanist scholarship are still insufficiently understood. The purpose of this paper is to indicate a little more concretely the historical attitudes and ideas which informed one of the major scholarly enterprises of the Renaissance, that is, legal humanism, and so to throw further light upon the significance of humanist philology for historical thought. It is natural to begin the discussion with Lorenzo Valla, arch-grammarian and one of the founding fathers of legal humanism, since, in addition to his work on Roman law, he contributed perhaps more than any other humanist to the alliance of philology and history, and in the process provided perhaps the first philosophic justification of historical scholarship.

Type
Research Article
Copyright
Copyright © Renaissance Society of America 1966

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

References

1 On the subject of historical criticism in the Renaissance, see Wilhelm Dilthey, Weltanschauung und Analyse des Menschen seit Renaissance und Reformation (Gesammelte Schriften, II (Stuttgart, 1957), 110 ff.), and more pointedly in ‘Die Entstehung der Hermeneutik' (G. S., v, 334); and more recently // Poliziano e il suo tempo (Firenze, 1957, Atti del IV Convegno internazionale di studi sul rinascimento), esp. E. Garin, ‘L'ambiente del Poliziano'; and A. Scaglione, ‘The Humanist as Scholar and Politian's Conception of the Grammaticus\ Studies in the Renaissance VIII (1961), 49-70.

2 Spitzer, Leo, Linguistics and Literary History (Princeton, 1948), p. 21 Google Scholar, referring to Biblical as well as to classical scholarship in the Renaissance.

3 ‘O deprauatrix naturalium significationum peripatetica natio’ (Dialecticaruin disputationutn libri II, I, 12, in Opera omnia, ed. Garin, Turin, 1962,1, 673). In general, see E. Cassirer, Das Erkenntnisproblem (Berlin, 1906-1907), 1, 123; G. Saitta, II pensiero italiano neWumanesimo e net rinascimento (Bologna, 1949-1951), 1, 193; C. Prantl, Geschichte der Logik im Abendlande (Leipzig, 1855-1870), rv, 161-167; and above all, F. Gaeta, Lorenzo Valla (Naples, 1955), pp. 79 ff.

4 Historiarum Ferdinando Regis Aragoniae libri tres (Paris, 1521), ‘Praefatio’ (Opera, 11, 5-6).

5 Diakcticarum disputationum libri II, 1, 2 (Opera, 1, 646 ff.).

6 De Asse etpartibus ejus libri quinque (Paris, 1528), f. CLXXXVIIIr: ‘Encyclopaedia … includat eloquentiam ut per omneis ejus partes aequaliter fusam teneat quasi in corpore sanguinem.'

7 Elegantiarum latinae linguae libri sex, ‘Praefatio’ (Opera, I, 4).

8 On the beginnings and nature of this movement see D. Maffei, Gli inizi dell'umanesimogiuridico (Milan, 1956). Inherent in the study of Roman law, as of the scriptures and of philosophy, is a problem which may well be the most significant of all incitements to historical and intercultural thinking, viz., that of translation. As an example of naive classicism, we may take Leonardo Bruni, e.g., ‘De interpretatione recta', Humanistischphilosophische Schriften, ed. H. Baron (Leipzig, 1928), p. 95, ‘Atque nihil Graece dictum est, quod Latine dici non possit'. Later philologists, and especially vernacular humanists (see infra), tend to reject this view. But this is too large, diffuse, and uncharted a subject to consider here.

9 ‘… bonas literas appello artes discendi, cuiusmodi est grammatica, dialectica, rhetorica. Bonas artes voco, historiarum iuxta ac poetices cognitionem. Bonas artes nomino philosophiae partes … ‘ ('De artibus jurisconsulto futuro necessarius, oratio elegantissima, Christophoro Hegendorphino authore', in Alciato, Iudiciarii processus compendium (Paris, 1537). P. 250.)

10 ‘Fragmentum de optima juris docendi discendique ratione et via', in N. Reusner, Cynosura juris (Speier, 1588), p. 62. Cf. his De institutione historiae universae et ejus cum jurispmdentia conjunctione, in J. Wolf, Artis historiae penus (Basel, 1579), 1, 668, on the organic relation between law and history in particular: ‘Quo vero magis inquiremus, cur haec conjunctio requiratur, magis sentimus tarn earn esse necessariam, quam unius corporis indivisae partes aut membra divelli neque possunt neque debent.'

11 On which Francois Connan, Commentariorum juris civilis libri X (Paris, 1558), ‘Praefatio', blamed the ignorance both of history and of true philosophy.

12 Gentili, A., De juris interpretibus dialogi sex (London, 1582)Google Scholar, f. 52v.

13 De artibus et disciplinis, quibus juris studiosum instructum et ornatum esse oportet (Angers, 1592), p. 4, following the arguments and even the words of Baudouin, objecting to ‘perniciocissimae eorum opiniones, qui sine philologia, philosophia et antiquitatis cognitione juris scientiam et artem intelligi et doceri posse contendunt …'

14 Scaevola, in J. Heineccius, Jurisprudentia romana et attica (Leiden, 1731), I, 435-436.

15 In his Annotationes Bude acknowledges Poliziano and Valla as his predecessors; so in his Epistolae posteriores (Paris, 1522), ff. 7v-8r , he further recognized Alciato as his most worthy successor: ‘… te video qui id praestare possis et implere quod conatus sum sartamque ac tectam Pandectarum lectionem ut hoc saeculo … ‘ ; and thus the great tradition of legal humanism was established.

16 ‘De verborum significatione', Opera omnia (Basel, 1582), pp. 1025-1026, qualifying the statement, however, with the observation that sometimes things signified, as his own Emblemata and as the Egyptian hieroglyphs (which he, hke other humanists, mistakenly regarded as ideograms).

17 Francesco Robortello, De arte siue ratione corrigendi antiquorum libros disputatione, in Scioppius, De arte critica (Amsterdam, 1662), p. 106, describing eight types of emendation.

18 ‘… verba multa non trivialis sed antiquae ac probae monetae, in alienum usum ignorantia temporum translata esse animadverti’ (Annotationes … in XXIIII. pandectarum libros, Lyon, 1546, p. 40). Cf. Erasmus, De duplici copia verborum ac rerum, ch. 12, ‘.Ætatum propria vocabula’ (Opera omnia, Leiden, 1703,1, col. 13).

19 Justinianus, sive de jure novo (Halle, 1728), ‘Lectori'.

20 ‘Notata sunt a nonnullis eruditis viris quaedam in Pandectis Triboniani facinora, quibus illorum jus vetus interpolavit, et ad imperatores sui regulam inflexit’ (Observationum et emendationum injure civile libri XIII in Operum tomus primus, Geneva, 1599, col. 254).

21 Opera (Prato, 1837), v, 169-170. On the Interpolationenjagd see esp. L. Palazzini Finetti, Storia delta ricerca delle interpolazioni nel corpus juris giustinianeo (Milan, 1953), and E. Albertario, ‘I Tribonianismi avvertiti dal Cuiacio', Zeitschrift der Savigny-Stiftungfur Rechtsgeschichte, Romanistische Abt., xxxi (1910), 158-175.

22 In general see P. Mesnard, ‘La Place de Cujas dans la querelle de rhumanisme juridique', Revue historique de droit francais et étranger, sér. 4, XXVIII (1950), 521-537.

23 In his Toulouse oration, Oeuvres philosophiques, ed. Mesnard, Pierre (Paris, 1951), P. 37.Google Scholar

24 Annotationes, p. 19; E. Viard, André Akiat 1492-1550 (Paris, 1926), p. 271.

25 Annotationes, p. 488.

26 Again Valla provides the loci dassici: ‘In Bartoli de Insigniis et armis libellum … epistola’ (Opera omnia, I, 633), and Elegantiarum libri VI, III, ‘Praefatio', and vi, 35 (Opera omnia, 1, 79-81, 216-217). The charge of illiteracy, coupled with that of infidelity, derived from Suidas, echoes through all the anti-Tribonianist diatribes from Valla to Hotman.

27 ‘Tanta enim facta est mutatio romanae linguae, ab ea tempestate in hodiernum diem, ut etiam qui antiquitatis pertissimi sunt, pleraque non nisi difficultates intelligant, et scilicet Cic. testatur, hanc inde locutionem sua aetate maxima ex parte eversam fuisse. … Nam et M. Varro, undecumque doctissimus … dicit: consuetudo loquendi est in m o t u … et Plautus…: quidiste scilicet mulieres quae vesti quotannis nomina inveniunt n o v a … . Et Scaevola iurisconsultus…, nee mirum est moribus civitatis et usu rerum appellationem eius mutatam esse… . Dixit Terentius, nihil dictum quod non sit dictum prius, sed iniecit postera aetas manum … et nova velut parturire verba [coepit], quae invenum ritu ipsa modo florent et vigent… . Postremo, si nolueris admittere nova magistratuum vocabula, etiam Latina et Graeca, non dices Papa, ut ita locutus est Hieronymus et alii ecclesiastici, non dices episcopus, non cardinalis… . Tollesque itaque omnino fidei Christianae magistratus et dignitates, atque omnino ad gentilitatem nos revocabis. Christianus enim populus, sicuti quaelibet alia gens, suos proprios habet ritus, solemnitates, ceremonias, propria magistratuum nomina et officia nova. Unde si Germanos vocaveris barbaros … , fades totam Italiam barbaram, et ipsam fidem Christianam.’ ('Apologia … contra Leonhartum lustinianum Venetum’ (1508) in Historicum opus, ed. Schard, 1, Basel, 1574.243).

28 ‘Nee nequicquam habuerunt diversa genera dicendi, probari diversitate videlicet iudiciorum, a diversa humani temperamenti proprietate manantium’ (Le epistole ‘De imitation?, ed. G. Santangelo, Firenze, 1954, pp. 35-36).

29 Ckeronianus, sive de optimo dicendigenere in Opera omnia, I, col. 995. See also R. Sabbadini, Storia del Ciceronianismo (Torino, 1855), pp. 50 ff.; I. Scott, Controversies over the Imitation of Cicero (New York, 1910), with translations of Pico's and Erasmus’ contributions; A. Gambaro, ‘II Ciceronianus di Erasmo', Scritti vari (1950, Univ. degli studi di Torino 1); and esp. Gilmore, M. P., Humanists and Jurists (Cambridge, Mass., 1963), pp. 102 CrossRefGoogle Scholar ff.

30 ‘Quid autem ineptius quam toto seculo nouato, religione, imperiis, magistratibus, locorum vocabulis, aedificiis, cultu, moribus, non aliter audere loqui quam loquutus est Cicero? Si reuiuisceret ipse Cicero, rideret hoc Ciceronianorum genus.’ (Opus epistolarum, vi, 336; cf. Ciceronianus, col. 99a.)

31 Annotationes, p. 127.

32 De philologia (Paris, 1533), p. 60; see F. Simone, La coscienza della rinascita negli umanistifrancesi (Roma, 1949), pp. 123 ff.

33 Annotationes, pp. 358-359. On the humanist views of the beginnings of feudal law, see my ‘De Origine Feudorum', Speculum xxxix (1964), 217 ff.

34 ‘ … elegantissimum illam veterum patronorum et clientum, ad feudorum vocabula purioris sermonia gratia, a Budaeo primum inventam … non possum … laudare’ (Dumoulin, Commentarius in parisiensisparlamenti consuetudines, in Opera omnia (Paris, 1621), 1, 3, following the criticism of Angleberme, Opuscula (Paris, 1517), f. IIv; cf. Etienne Pasquier, Recherches de la France (Paris, 1633), p. 120.

35 Commentarius in consuetudines feudorum, in Opera omnia (Lucca, 1768), II, 314.

36 De sacris ministeriis, in Opera omnia, rv, 195 ff.: ‘Illud sane omnino vitare non potuimus, ne rebus novis nova quaedam imponeremus nomina, aut recepta retineremus… . Quod in philosophia Cicero ipse fecit plerunque et alii non pauci, quorum apud omnes eruditos gravis est auctoritas.'

37 La Défense et illustration de la langue francaise, ed. L. Humbert (Paris, n.d.), pp. 71-72; cf. Erasmus, Ciceronianus, col. 992.

38 ‘le vous passe que les Romains sous un estat populaire, et nous sous une monarchie et royaute, nos polices et nos magistrats n'ont aucune communaute des uns aux autres. Car ces mots de senat, senateur, consul, consulat, tribun … qui se puisent du fonds d'une democratic …, sont de tel effect que les supportans a nostre usage, en parlant Francois nous Latinisons: ie veux dire, qu'ils n'approtent plus d'edification du peuple Francois, non nourry aux lois et moeurs des Romains.’ (Les Lettres, Paris, 1619,1, 689.) In general see V. de Caprariis, Propaganda epensiero politico in Francia, 1 (Napoli, 1959), 257 ff. ('La storia delle antichita nazionali’).

39 ‘Ainsi ne faut de tout comparer, et rapporter les magistrats francois et leur iurisdiction aux magistrats romains… . Mais non plus que des magistrats les interpretations, sentences et responses des iurisconsultes ne sont tenues pour loix en France.’ (Pandectes du droit francois, Lyon, 1596, p. 17.) Cf. du Bellay, Defense et illustration, p. 111: ‘Je n'ay entrepris de faire comparaison de nous a ceux-la [Greeks or Romans], pour ne faire tort à la vertu francaise, la conferant à la vanité gregeoise'.

40 ‘Qui voudra considerer noz belles l o i s … confessera la police de ceste monarchie ne devoir rien a celle de la chose publique romaine’ (De Vestat et succez des affaires de France, Paris, 1570, f. 5r).

41 ‘Panepistemon', Opera (Lyon, 1539), III, 50, on the ‘rhetorical’ aspect of history; on the ‘grammatical’ cf. Hugh of St. Victor, Didascalion, tr. J. Taylor (New York, 1961), p. 135, ‘… these are the four things which are especially to be sought for in history—the person, the business done, the time, and the place.'

42 De origine et auctoritate rerum judication (Paris, 1573).

43 ‘ … toutes monarchies ne sont pas gouvernees en tout et par tout les unes comme les autres. Les unes sont de puissance et auctorite plus absolue: les autres d'une plus estroittement reiglee. Les unes sont de plus grande estendue et domination: les autres plus petites et estroittes. Les unes ont plus de magistrats militaires: les autres plus pour la paix.’ (Antitribonian, Paris, 1603, p. 8.) Cf. Ayrault's ‘Discours de la nature, variete et mutation des loix’ in F. Grimaudet, Paraphrase du droict de retraict lignager (Paris, 1567)—the same year in which Hotman's discourse was given.

44 ‘ … tout ainsi que Dieu nous voulent separer de l'ltalie par un haut entrejet de montaignees, aussi nous separa-il presque en toutes choses, de moeurs, de loix, de nature et complexions’ (Les Lettres, 1, 515). Francis 1 reinforced such legal-vernacular humanism by ordering that Latin be replaced by French in civil suits; he was applauded by many jurists, includingDumoulin, Commentaire.. .surVordonnance…en Vannee 1539 (Paris, 1637),and Hotman, Franco-Gallia (Frankfurt, 1665), p. 23.

45 ‘… les anciens ont souvent dit que les loix se changent souvent selon les saisons et mutations de moeurs et conditions d'un peuple’ (Antitribonian, p. 12).

46 ‘II seroit impossible de dire combien de divers visages prindrent les loix de Rome, selon la diversite des temps’ (L'Interpretation des Institutes de Justinian, Paris, 1847,1, 481. J.-M. Salgado, ‘La Methode d'interpretation du droit en usage chez les canonistes', Revue de TUniversite d'Ottawa XXII (1952), 29 ff., shows that canonists regarded human laws as variable with respect to time, place, and things. So, e.g., did Calvin (Institutes, IV, xx, 16).

47 Recherches, pp. 881 ff.

48 Les Lettres, 1, 552; cf. Recherches, p. 879.

49 Le Roy, De la Vicissitude ou varicte des choses (Paris, 1584), p. 47. Cf. Ayrault's ‘Discours' in Grimaudet, Paraphrase du droict de retraict lignager (Paris, 1567), sig. aaii“:'… cest vicissitude, commutation et conversion necessaire de toutes choses, jusques aux Republiques et langues … est transporte d'un lieu a autre, changeant comme de Colonie et d'habitation.'

50 ‘Or est-il qu'en la mutation des langues il y a deux propositions generales que Ton peut recueillir des evenemens: la premiere est un changement qui precede de nos esprits, comme ainsi soit que selon la diversite des temps … se changent les langues par une taisible alluvion… . Outre cette mutation qui se presente sans y penser, il s'en trouve une autre que quelques uns appellent corruption, lors qu'un pays [est] par la force des armes subiugue.’ (Recherches, pp. 672-673.) Cf. Dante's De vulgari eloquentia, I, 9.

51 ‘Pierre Crinit en ses livres de l'honneste discipline, dit que Ton avoit peu autres fois observer dans Rome quatre ou cinq diversites de langues… . Ie ne fais point de doute que le semblable ne soit advenu a nostre langue francoise, laquelle selon la diversite des siecles, a pris diverses habitudes.’ (Recherches, p. 680.) Cf. Pietro Crinito, De honesta disciplina, ed. C. Angeleri (Roma, 1955), pp. 105-106.

52 Les Lettres, 1, 83-84; he continues (pp. 84-85): ‘Cependant petit à petit sa langue maternelle [the translator's] se change de telle facon avec le temps … que tout ainsi que le vieux vulgaire s'est esvanouy entre nous, aussi quittons nous les vieilles traductions, et voulons avoir recours aux livres originaires.'

53 ‘Nostre langue commenca grandement à se polir de ceste ancienne rudesse, vers le milieu du regne de Philippes de Valois … Et plus nous allasmes en auant, plus nostre langue receut de polisseure: tesmoin … Philippes de Commines en son Histoire des Rois, Louys XI. et Charles VIII. Et apres luy … Claude Seissel tant en son Apologie du Roy Louys XII. et discours de la loy salique [in fact, an anonymous work of 1464, commonly misattributed to Seyssel], qu'es traductions de Thucidide, Eusebe, et Appian… . De mon temps i'ay veu plusieurs mots mis en vsage, qui n'estoient recogneus par nos deuanciers. Et peut estre le mesme mot de deuancier.’ (Recherches, pp. 682-683.)

54 Les Lettres, i, 444-445: ‘Je desire que tenant le lieu auquel estes appelle, nous habillions un Orateur a la Francoise…. Et vous puis dire de nos remonstrances, plaidoyers, et harangues, que nous faisons aujourd'huy ce que Ton dit de l'architecture; suivant laquelle vous trouvez tous les grands bastimens beaux et riches qui furent faits depuis la venue de nos Roys,… une grande Eglise de nostre Dame, une saincte Chapelle, le Palais, lesquels le commun peuple estime faicts a l'antique: et neantmoins au jugement des braves architects, il n'y a rien d'antique eu eux, ains sont bastis a la moderne, pour n'avoir rien de tous ces rares traits dont les anciens Grecs et Romains usoyent en leur architecture.’ Cf. Erwin Panofsky, Renaissance and Renascences (Stockholm, i960), esp. ch. 1, on the subject of literary and artistic ‘style'.

55 In the opinion of A. Thierry, Dix ans d'etudes historiques (Paris, 1868), p. 369, Pasquier's Recherches ‘est le premier [ouvrage] dans lequel on rencontre quelque chose de ce que plus tard on a appelle la philosophie de l'histoire'.

56 The Philosophy of Symbolic Forms, 1, Language, trans. R. Manheim (New Haven, Conn, 1953), 127.

57 A. Scaglione, op. cit., p. 50; cf. Garin, op. cit., pp. 32-33. Cf. also the views oiHistoristnus given by Meinecke, as a combination of the ideas of individuality and development, in Die Entstehung des Historismus (Munich, 1959), p. 2, and Zur Theorie und Philosophic der Geschichte (Stuttgart, 1959), pp. 217 ff.; and by A. Dempf, Sacrum Imperium (Munich, 1957), p. 21, as ‘der Vergleich der wirklich konkret gesehenen Weltanschauungen.