Hostname: page-component-848d4c4894-8bljj Total loading time: 0 Render date: 2024-07-07T19:38:35.711Z Has data issue: false hasContentIssue false
  • English
  • Français

People will enter the downtown – the postwar ruralisation of the proletarian city of Łódź (1945–55)

Published online by Cambridge University Press:  29 March 2019

Agata Zysiak
Agata Zysiak*
Affiliation:
Robert Zajonc Institute for Social Studies, University of Warsaw, Warszawa, Poland
*
Email: a.zysiak@uw.edu.pl
Get access Rights & Permissions [Opens in a new window]

Abstract

This article deals with the postwar confrontation of the rural and the urban in Poland. It sheds light on a time of mass migration to the cities and the postwar reconstruction in Central Europe, heading towards state-socialism, and focuses on official discourses concerning peasants as new social and political subjects and the intelligentsia’s response to rural newcomers. A testing ground for these processes was the Polish city of Łódź, the biggest textile industrial centre.

These processes became the subject of both journalistic and academic inquiries framed by political efforts to reshape the ‘social imaginary’ (Taylor) through the state’s ‘socialist modernization’. Along with the scale of migration, there was another unprecedented aspect: peasants were becoming citizens, recognised political subjects, later even as privileged representatives of the People’s Republic. The postwar press and political speeches encouraged them to become a part of the modernisation project. Almost immediately, counter-narratives followed and lamented the newcomers’ ‘improper’ uses of the city. The term ‘ruralisation of the city’ was coined to describe the misuses of urban spaces, a moral decline and even the negative influence of peasants on the urban working class.

Type
Research Article
Information
Rural History , Volume 30 , Issue 1 , April 2019 , pp. 71 - 86
Check for updates
Copyright
© Cambridge University Press 2019 

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

References

Baranowski, B. 1980. Uniwersytet Łódzki 1945–1980 (Łódź).Google Scholar
Baranowski, K. 1977. Oddział Wolnej Wszechnicy Polskiej w Łodzi: 1928–1939 (Warszawa).Google Scholar
Blobaum, R. 1995. Rewolucja: Russian Poland, 1904–1907 (Ithaca, NY).Google Scholar
Bołtuc-Staszewska, I. 1964. Tranzytem przez Łódź (Łódź).Google Scholar
Brzostek, B. 2002. Robotnicy Warszawy: Konflikty codzienne 1950–1954 (Warszawa).Google Scholar
Brzostek, B. 2014. ‘Ruralization of Bucharest and Warsaw in the first postwar decade’, in Borodziej, W., Holubec, S. and von Puttkamer, J., eds. Mastery and Lost Illusions: Space and Time in the Modernization of Eastern and Central Europe (Munich), pp. 99–120.Google Scholar
Brzostek, B. 2016. ‘Did folklore come to downtown? On folk motifs in the people’s republic of Poland’, in Kordjak, J., ed., Poland– a Country of Folklore? (Warszawa).Google Scholar
Çaro, E. 2013. ‘Winners or losers? The adjustment strategies of rural-to-urban migrants in Tirana, Albania’, Journal of Ethnic and Migration Studies, 39:3, 501–19, https://doi.org/10.1080/1369183X.2013.733866.CrossRefGoogle Scholar
Chumiński, J. 2006. ‘Autorytaryzm a wybory polityczne robotników polskich (1945-1948)’, Dzieje Najnowsze, 38:1, 89–106.Google Scholar
Chumiński, J. 2010. ‘Mentalne bariery rozwoju gospodarczego PRL’, in Chumiński, J., ed., Modernizacja czy pozorna modernizacja: społeczno-ekonomiczny bilans PRL 1944–1989 (Wrocław), pp. 92–197.Google Scholar
Ciesielski, S. and Włodzimierz, B., eds. 1999. Przesiedlenie ludności polskiej z kresów wschodnich do Polski, 1944-1947 (Warszawa).Google Scholar
Colton, T. J. 1998. Moscow: Governing the Socialist Metropolis (Cambridge, MA and London).Google Scholar
Conboy, M. 2010. The Language of Newspapers: Socio-Historical Perspectives (London).Google Scholar
Connelly, J. 2000. Captive University: The Sovietization of East German, Czech and Polish Higher Education, 1945–1956 (Chapel Hill, NC).Google Scholar
Crowley, D. 2016. ‘The peasant in the city’, in Kordjak, , ed., Poland– a Country of Folklore? (Warsaw).Google Scholar
Fidelis, M. 2010. Women, Communism, and Industrialization in Postwar Poland (Cambridge and New York).Google Scholar
Fik, M. 1996. Spór o PRL (Kraków).Google Scholar
Fitzpatrick, S. 1999. Everyday Stalinism: Ordinary Life in Extraordinary Times: Soviet Russia in the 1930s (Oxford and New York).Google Scholar
Fleming, M. 2010. Communism, Nationalism and Ethnicity in Poland, 1944–50 (London and New York).Google Scholar
Friedrich, J. 2005. ‘Politics and reconstruction. rebuilding historical towns of eastern europe after the second world war: Gdańśk, Warsaw, Kaliningrad, Minsk’, in Bartetzky, A., ed., Neue Staaten – neue Bilder? Visuelle Kultur im Dienst staatlicher Selbstdarstellung in Zentral- und Osteuropa seit 1918 (Köln).Google Scholar
Gorlach, K. 1990. Socjologia polska wobec kwestii chłopskiej (Kraków).Google Scholar
Gross, J. T. 1990. ‘Geneza Społeczna Demokracji Ludowych (o Konsekwencjach II Wojny Światowej w Europie Środkowo-Wschodniej)’, Krytyka, 32–33, 155–67.Google Scholar
Gross, J. T. 1997. ‘War as revolution’, in Naimark, N. M. and Gibianskii, L., eds. The Establishment of Communist Regimes in Eastern Europe, 1944–1949 (Boulder, CO), pp. 17–34.Google Scholar
Gross, J. T. 2007. Upiorna dekada. Trzy eseje o stereotypach na temat Żydów, Polaków, Niemców i komunistów 1939–1948 (Kraków).Google Scholar
GUS (Global University Systems). 1947. Powszechny Sumaryczny Spis Ludności z Dn 14.II.1946 (Warszawa).Google Scholar
GUS. 1964. Polska w Liczbach, 1944–1964 (Warszawa).Google Scholar
Hoffman, D. 1998. ‘The “peasantisation” of the soviet working class: peasant migration’s Ebb and flow, 1917–32’, in Pallot, J., ed., Transforming Peasants – Society, State and the Peasantry, 1861–1930 (London), pp. 113–29.Google Scholar
Jarosińska, M. 1964. Adaptacja Młodzieźy Wiejskiej Do Klasy Robotniczej (Wrocław).Google Scholar
Jarosz, D. 2010. ‘“Peasantness” as an element of stigma within the Polish urban expanse post-1945’, Acta Poloniae Historica, 102.Google Scholar
Jarska, N. 2014. ‘Gender and labour in post-war communist Poland: Female unemployment 1945-70’, Acta Poloniae Historica, 110: 49–85.10.12775/APH.2014.110.03CrossRefGoogle Scholar
Jarska, N. 2015. Kobiety z marmuru: robotnice w Polsce w latach 1945–1960. Monografie / Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu, 102 (Warszawa).Google Scholar
Jedlicki, J. 2000. ‘Proces przeciwko miastu’, in Świat zwyrodniały: lęki i wyroki krytyków nowoczesności (Warszawa).Google Scholar
Johnson, R. E. 1976. ‘Peasant migration and the Russian working class: Moscow at the end of the nineteenth century’, Slavic Review, 35:4, 652–64.10.2307/2495656CrossRefGoogle Scholar
Kamiński, A. 1962. ‘Łódź kulturalna – uwagi wstępne’, in Rosset, E., ed., Łódź w latach 1945–1960 (Łódź), pp. 265–74.Google Scholar
Kaźmierska, K. 2014. ‘Paradoksy ideologicznego uprzywilejowania – studium przypadku’, Praktyka Teoretyczna, 13: 135–70.10.14746/pt.2014.3.6CrossRefGoogle Scholar
Kenney, P. 2012. Rebuilding Poland: Workers and Communists, 1945–1950 (Ithaca and London).Google Scholar
Kersten, K. 1986. ‘Ruchliwość w Polsce Po II Wojnie Światowej Jako Element Przeobrażeń Społecznych i Kształtowania Postaw’, Przegląd Historyczny, 77:4, 703–22.Google Scholar
Kersten, Krystyna, ed. 1991. The Establishment of Communist Rule in Poland, 1943–1948 (Berkeley).Google Scholar
Kochanowicz, J. 2001. ‘Gathering poles into Poland. Forced migration from Poland’s former eastern territories’, in Ther, P. and Siljak, A., eds. Redrawing Nations: Ethnic Cleansing in East-Central Europe, 1944–1948 (Lanham), pp. 135–54.Google Scholar
Kochanowski, J. 2015. Tylnymi drzwiami: ‘Czarny rynek’ w Polsce 1944–1989 (Warszawa)Google Scholar
Kolankiewicz, G. 1973. ‘The Polish Industrial Manual Working Class’, in Lane, D. and Kolankiewicz, G., eds. Social Groups in Polish Society (London), pp. 88–151, https://doi.org/10.1007/978-1-349-01101-8_3.CrossRefGoogle Scholar
Konrád, G. and Szelényi, I. 1977. ‘Social Conflict of Under-Urbanization’, in Harloe, M., ed., Captive Cities: Studies in the Political Economy of Cities and Regions (London and New York).Google Scholar
Kopczyńska-Jaworska, B. 1991. ‘Kulturowe Zróżnicowanie Mieszkańców Łodzi w Okresie Międzywojennym i Po II Wojnie Światowej’, Acta Universitatis Lodziensis: Folia Ethnologica, 5: 5–26.Google Scholar
Kopczyńska-Jaworska, B. 1993. ‘Miasto i Miejskość w Systemie Wartości Polaków’, in Bugajska, H. and Imbs, H., eds. Miasto i Kultura Polska Doby Przemysłowej. Wartości, Vol. 3 (Wrocław, Warszawa, Kraków).Google Scholar
Kopczyńska-Jaworska, B. 1999. Łódź i inne miasta (Łódź).Google Scholar
Kopstein, J. S. and Wittenberg, J. 2003. ‘Who voted communist? Reconsidering the social bases of radicalism in interwar Poland’, Slavic Review, 62:1, 87–109, https://doi.org/10.2307/3090468.CrossRefGoogle Scholar
Kotarbiński, T. 1956. ‘Zagadnienia Etyki Niezależnej’, Kronika, 21.Google Scholar
Kubicki, P. 2011. Nowi mieszczanie w nowej Polsce (Warszawa).Google Scholar
Lane, D. 1973. ‘Structural and social change in Poland’, in Lane, and Kolankiewicz, , eds. Social Groups in Polish Society (London), pp. 1–28, https://doi.org/10.1007/978-1-349-01101-8_1.CrossRefGoogle Scholar
Lebow, K. 2013. Unfinished Utopia: Nowa Huta, Stalinism, and Polish Society, 1949–56 (Ithaca, NY).10.7591/cornell/9780801451249.001.0001CrossRefGoogle Scholar
Leder, A. 2014. Prześniona rewolucja: Ćwiczenie z logiki historycznej (Warszawa).Google Scholar
Lewin, M. 1975. Russian Peasants and Soviet Power: A Study of Collectivization (New York).Google Scholar
Liber, G. 1992. Soviet Nationality Policy, Urban Growth, and Identity Change in the Ukrainian SSR, 1923–1934 (Cambridge).10.1017/CBO9780511562914CrossRefGoogle Scholar
Markiewicz, W. 1962. Społeczne procesy uprzemysłowienia: Kształtowanie się zakładów produkcyjnych w konińskim rejonie energetyczno-hutniczym (Poznań).Google Scholar
Marszałek-Kawa, J., ed. 2017. Politics of Memory in Post-Authoritarian Transitions (Cambridge).Google Scholar
Marzec, W. 2017. ‘Rising Subjects: Workers and the Political During the 1905–1907 Revolution in the Kingdom of Poland’ (unpublished PhD thesis, Central European University (Budapest)).Google Scholar
Nesterowicz, P. 2016. Każdy zostal człowiekiem (Wydanie 1, Wołowiec).Google Scholar
Nortonowicz-Kot, M. 1985. Samorząd Łódzki Wobec Problemów Kultury w Latach 1919–39, Vol. 21. (Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica. Uniwersytet Łódzki, Łódz).Google Scholar
Nowakowski, S. 1957. ‘Warszawski hotel robotniczy i jego mieszkańcy’. Kultura 1:2Google Scholar
Nowakowski, S. 1961. ‘Problem stosunku do pracy na tle społeczno-kulturalnego środowiska hotelu robotniczego’, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 23:2, 19.Google Scholar
Olejnik, L. 2008. ‘Mniejszości narodowe w Łodzi w 1945 r’, in Żelazko, J., ed. Rok 1945 w Łodzi: studia i szkice (Łódź).Google Scholar
Palska, H. 1994. Nowa inteligencja w Polsce Ludowej: świat przedstawień i elementy rzeczywistości (Warszawa).Google Scholar
Piskała, K. and Zysiak, A. 2018. ‘The postwar: social justice for proletarian city?’, in From Cotton and Smoke (manuscript) (Łódź).Google Scholar
Pleszkun-Olejniczakowa, E. 2015. ‘Kulturowy Rozwój Łodzi w Okresie Międzywojennym’, Acta Universitatis Lodziensis: Folia Litteraria Polonica, 3:29, 7–24.Google Scholar
Pobłocki, K. 2010. The Cunning Of Class: Urbanization Of Inequality In Post-War Poland (Budapest), http://etnologia.amu.edu.pl/go.live.php/PL-H648/dr-kacper-poblocki.html.Google Scholar
Pobłocki, K. 2011. Prawo do miasta i ruralizacja świadomości w powojennej Polsce (Warzawa).Google Scholar
Pohoski, M. 1963. Migracje ze wsi do miast: studium wychodźstwa w latach 1945–1957, oparte na wynikach ankiety Instytutu Ekonomiki Rolnej (Warszawa).Google Scholar
Porter-Szücs, B. 2014. Poland in the Modern World: Beyond Martyrdom (Oxford).Google Scholar
Radlińska, H. 1948. ‘Przenikanie się wsi i miasta’, Wiedza i Życie, 10.Google Scholar
Roberts, H. L. 1951. Rumania; Political Problems of an Agrarian State (New Haven, CT).Google Scholar
Rosset, E., ed. 1962. Łódź w latach 1945–1960 (Łódź).Google Scholar
Rothschild, J. 2017. East Central Europe between the Two World Wars (Seattle).Google Scholar
Sadowski, A. 1981. Przejawy ruralizacji miasta uprzemysłowionego: (na przykładzie Białegostoku) (Warszawa).Google Scholar
Sadowski, A. 1994. Procesy ruralizacji: ludność wiejska w mieście (Kraków).Google Scholar
Seton-Watson, H. 1961. The East European Revolution (Westport).Google Scholar
Słabek, H. 2004. Obraz Robotników Polskich w Świetle Ich Świadectw Własnych i Statystyki 1945–1989 (Warszawa).Google Scholar
Słabek, H. 2009. O społecznej historii Polski 1945–1989 (Warszawa).Google Scholar
Słomczyński, K. M. 1973. ‘Rola wykształcenia w procesie ruchliwości wewnątrz pokoleniowej’, in Wesołowski, W. and Maciej, K., eds. Struktura i ruchliwość społeczna (Gdańsk).Google Scholar
Spychalski, J. and Rosset, E. 1966. Włókniarze łódzcy: monografia (Łódź).Google Scholar
Sumorok, A. 2010. Architektura i urbanistyka Łodzi okresu realizmu socjalistycznego (Warszawa).Google Scholar
Szczepański, J. 1962. Ze studiów nad kursami przygotowawczymi: praca zbiorowa (Łódź).Google Scholar
Szpak, E. 2007. ‘Female tractor driver, labour heroine and activist: images of new socialist rural women in the polish communist press (1950–75)’, in Steven, G. and Klusáková, L., eds. Imagining Frontiers, Contesting Identities (Pisa).Google Scholar
Szpak, E. 2008. ‘Between farm and factory. peasants in urban space in communist Poland’, in Klusáková, L. and Teulières, L., eds. Frontiers and Identities: Cities in Regions and Nations (Pisa).Google Scholar
Taylor, C. 2004. Modern Social Imaginaries (Durham, NC).Google Scholar
Taylor, C. 2007. A Secular Age (Cambridge, MA).Google Scholar
Ther, P. and Siljak, A., eds. 2001. Redrawing Nations: Ethnic Cleansing in East-Central Europe, 1944–1948. Harvard Cold War Studies Book Series (Lanham).Google Scholar
Wachowska, B. 2008. ‘Łódź Remained Red: Elections to the City Council of 27 September 1936’, in Polonsky, A., ed., Poles, Jews, Socialists: The Failure of an Ideal (London).Google Scholar
Walicki, A. 2006. Polish Conceptions of the Intelligentsia and Its Calling (Prague).Google Scholar
Wasilewski, J. 2011. ‘Społeczeństwo Polskie, społeczeństwo chłopskie’, Studia Socjologiczne, 1:200, 353–68.Google Scholar
Wiślicz, T. 2018. Love in the Fields: Relationships and Marriage in Rural Poland in the Early Modern Age: Social Imagery and Personal Experience, trans. Szenderowicz, Jerzy (Warsaw).Google Scholar
Woroszylski, W. 1964. ‘Nasz łódzka młodość’, in Bołtuc-Staszewska, I., ed., Tranzytem przez Łódź (Łódź), pp. 121–67.Google Scholar
Zaremba, M. 2012. Wielka trwoga, Polska 1944–1947: Ludowa reakcja na kryzys (Kraków).Google Scholar
Żarnowska, A. 1995. ‘Changes in the occupation and social status of women in poland since the industrial revolution till 1939’, Acta Poloniae Historica, LXXI: 123–31.Google Scholar
Żelazko, J., ed. 2008. Rok 1945 w Łodzi: studia i szkice (Łódź).Google Scholar
Zysiak, A. 2016. Punkty za pochodzenie: Powojenna modernizacja i uniwersytet w robotniczym mieście (Kraków).Google Scholar