The Editor gratefully acknowledges the help of her co-editor (Prof. Cathy Morgan), various members of the Publications Board, all the referees, the copy-editor (Leofranc Holford-Strevens) and the typesetter (Mark Heslington) in the preparation of this volume. Mr Petros Kounouklas and Dr. Y. Galanakis kindly provided Greek translations for some of the abstracts; Ms Elaine Massung helped in many practical ways.

Nicolas Coldstream, archaeologist of Greece and the Mediterranean in the 9th and 8th centuries bc, was born in India, educated in England, and carried out the research for his first masterpiece Greek Geometric Pottery (1968) while Macmillan Student at the British School at Athens (1957–60). In 1960 he began a long career at the University of London, culminating with the Yates Chair of Classical Archaeology at University College. Renowned as a teacher, he drew many graduate students, especially from Greece and Cyprus. As a prolific scholar, he also wrote Geometric Greece (1977), many articles, several reports on excavations including The Sanctuary of Demeter at Knossos (1973), the Knossos North Cemetery (1996) with Hector Catling, and Kythera (1972) with George Huxley, as well as the revised editions of his two fundamental monographs.

O Nicolas Coldstream, αρχανολόγος της Ελλάδας και της Μεσογείου του 9ου και 8ου αιώνα π.Χ., γεννήθηκε στην Ινδία, σπούδασε στην Αγγλία και πραγματοποίησε έρευνα για την πρώτη του εξαιρετική μονογραφία Greek Geometric Pottery (1968) ως Macmillan Student της Βρετανικής Σχολής Αθηνών (1957–1960). Το 1960 ξεκίνησε την πολύχρονη σταδιοδρομία του στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, αποκορύφωμα της οποίας υπήρξε η εκλογή του στην έδρα Yates της Κλασικής Αρχαιολογίας στο University College. Διάσημος πανεπιστημιακός δάσκαλος, προσέλκυσε πολλούς μεταπτυχνακούς φοιτητές, ιδιαίτερα από την Ελλάδα και την Κύπρο. Επιστήμονας με μεγάλο ερευνητικό και συγγραφικό έργο, δημοσίευσε επίσης τη μονογραφία Geometrie Greece (1977), πλήθος άρθρων και αρκετές ανασκαφικές εκθέσεις μεταξύ των οποίων The Sanctuary of Demeter στην Κνωσό (1973), Knossos North Cemetery (1996) με τον Hector Catling, Kythera (1972) με τον George Huxley, καθώς επίσης και τις ανατεωρημένες εκδόσεις των δύο βασικών μονογραφιών του.

In this article we describe the evaluation of two prehistoric sites situated within the coastal zone of south-western Albania, originally investigated by the Italian prehistorian Luigi Cardini in 1939. The first is a cave site in the town of Himara; the second a rock-shelter at Kanalit in the Acroceraunian Mountains to the north. Investigations at both locations revealed stratified evidence of prehistoric activity dating from the mid-Holocene. At Kanalit, an extensive lithic assemblage provided evidence for the exploitation of the adjoining coastal lowlands during the Mesolithic, while at Himara, a largely unbroken sequence of deposits records often intensive human activity at the cave from the Early Bronze Age. Radiocarbon dates have provided a significant independent chronological marker for Early/Middle Bronze Age horizons. The ceramic evidence indicates a predominance of local influences, the site not becoming part of wider trading networks until the late Iron Age, c. seventh to sixth centuries BC.

Σε αυτό το άρθρο πραγματευόμαστε τη σημασία δύο προϊστορικών θέσεων, οι οποίες βρίσκονται στην παράκτια ζώνη της ΝΔ Αλβανίας. Οι θέσεις αυτές είχαν αρχικά ερευνητεί από τον Ιταλό προϊστορικό αρχαιολόγο Luigi Cardini το 1939. Η πρώτη θέση αφορά ένα σπήλαιο στην πόλη της Χειμάρρας και η δεύτερη μία βραχοσκεπή, στη θέση Kanalit, στα Ακροκεραύνια όρη προς βορρά. Έρευνες στις δύο θέσενς αποκάλυψαν στρωματογραφημένες ενδείξεις προϊστορικής δραστηριότητας, που χρονολογούνται από το μέσο Ολόκαινο. Στη θέση Kanalit ένα ευρύ σύνολο λίθινων αντικειμένων παρέχει στοιχεία για την εκμετάλλευση των γειτονικών παράκτιων πεδινών περιοχών κατά τη Μεσολιτική περίοδο. Στο σπήλαιο της Χειμάρρας μία σειρά από αδιάσπαστες, στο μεγαλύτερο μέρος τους, αποθέσεις μαρτυρεί συχνά έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού. Οι ραδιοχρονολογήσεις παρέχουν ένα σημαντικό ανεξάρτητο χρονολογικό δείκτη για τους ορίζοντες της Πρώιμης/Μέσης Εποχής του Χαλκού. Η κεραμική φανερώνει την επικράτηση τοπικών επιρροών, με τη θέση αυτή να μην λαμβάνεν μέρος στα ευρύτερα εμπορικά δίκτυα πριν από την όψιμη Εποχή του Σιδήρου, περίπου τον 70 – 60 αιώνα π.Χ.

The 2008 excavations on the small island of Dhaskalio opposite Dhaskalio Kavos on the Cycladic island of Keros are reviewed. An account is given of the survey, recording many walls of the early Bronze Age, and of the excavations, continued from the 2007 season. Excavations at the summit of Dhaskalio revealed a substantial building 16 m long and 4 m wide, within which was discovered the ‘Dhaskalio hoard’ comprising a chisel, an axe-adze, and a shaft-hole axe of copper or bronze. Study of the pottery reveals continuity, within which a sequence of three phases within the Early Cycladic II and III periods can be established.

Excavations were continued and concluded within the Special Deposit at Kavos South with the recovery of many more special but fragmentary materials including marble vessels and figurines. Specialist studies for the geomorphology, geology, petrology, ceramic petrology, metallurgy and environmental aspects (botanical and faunal remains, phytoliths) are in progress. No more fieldwork is planned prior to final publication of the 2006 to 2008 seasons.

Στο άρθρο ετηχειρείται ένας συνοπτικός απολογισμός των ανασκαφών της περιόδου του 2008 στην νησΐδα Δασκαλιό, απέναντι από τον Κάβο Δασκαλιού, στο ΝΔ άκρο της νήσου Κέρου, των Κυκλάδων. Περιληππκά αναφέρονται τα αποτελέσματα της τοπογράφησης με τον εντοπισμό πολλών τοίχων της Πρώψης Εποχής του Χαλκού, αλλά και αυτά της ανασκαφής, η οποία αποτελεί την συνέχεια των ανασκαφών του 2007. Κατά τις ανασκαφές στην κορυφή του Δασκαλιού αποκαλύφθηκε ένα ευμέγεθες κτήριο μήκους 16 μέτρων και πλάτους 4 μέτρων, εντός του οποίου βρέθηκε ο ‘Θησαυρός του Δασκαλχού’, ο οποίος αποτελείται από μία σμίλη, μία αξίνα-πέλεκυ, κοα έναν πέλεκυ με συμφυή οττή για την τοποθέτηση του στειλεού, όλα χάλκινα ή μπρούτζινα. Η μελέτη της κεραμικής απέφερε σημαντικά αποτελέσματα και απέδειξε ότι υπάρχει συνέχεια. Η αυτή ίδια μελέτη κατέδειξε μία ακολουθία τριών φάσεων, οι οποίες χρονολογήθηκαν από την Πρωτοκυκλαδική II έως και την Πρωτοκυκλαδική III περίοδο.

Οι ανασκαφές στον Κάβο Δασκαλιού συνεχίστηκαν και ολοκληρώθηκαν στην περιοχή της Νότιας Ειδικής Απόθεσης με την αποκάλυψη πλήθους ιδιαίτερων, αλλά αποσπασματικά σωζόμενων, ευρημάτων, μεταξύ των οποίων, πολλών μαρμάρινων αγγείων και ενδοίλίων.

Οι εξειδικευμένες μνκρομορφολογικές-γεωαρχαιολογικές, γεωλογικές και πετρογραφικές μελέτες, αλλά και οι αναλύσεις πηλού και οι μελέτες, που αφορούν στην αρχαιομεταλλουργία και στο παλαιοπεριβάλλον (αναλύσεις των καταλοίπων της χλωρίδας και της πανίδας αλλά και των φυτολίθων), βρίσκονται σε εξέλιξη. Άλλες έρευνες επί του εδάφους προς το ηαρόν δεν προγραμματίζονται, πριν από την ολοκλήρωση της τελικής δημοσίευσης των αποτελεσμάτων των ερευνών των περιόδων 2006 έως και 2008.

Duncan Mackenzie's interpretation of the Phylakopi stratigraphy, which he presented in 1904 as the final chapter of the excavation report, continues to structure discussion of the site's history. Mackenzie proposed a sequence of three ‘Cities’, which are seen to correspond to EC III, MC, and LC periods of occupation respectively. This paper examines Mackenzie's interpretation in light of his own notes taken during excavation, and the results of subsequent excavations undertaken by Dawkins and Droop in 1911 and Renfrew from 1974 to 1977. It concludes that while the urban sequence at Phylakopi is probably more complex than Mackenzie appreciated, his suggestion of a three City succession is broadly correct, but that the Second City should be redated to MC–LC II, and the Third City to LC III.

Η ερμηνεία του Duncan Mackenzie για την στρωματογραφία της Φυλακωπής, που παρουσίασε το 1904 στο τελευταίο κεφάλαιο της σχετικής ανασκαφικής έκθεσης, εξακολουθεί να προκαλεί συζήτηση για θην ιστορία της τέσης. O Mackenzie πρότεινε τη διαδοχή τριών ‘Πόλεων’, οι οποίες φαίνεται ότι αντιστοιχούν στις IIK III, MK και YK περιόδους κατοίκησης. Το εν λόγω άρθρο εξετάζει την ερμηνεία του Mackenzie σύμφωνα με τις προσωπικές του σημειώσεις κατά την ανασκαφή και τα αποτελέσματα μεταγενέστερων ανασκαφικών ερευνών, που διεξήχτησαν το 1911 από τους Dawkins και Droop και την περίοδο 1974–1977 από τον Renfrew. Συμπεραίνεται ότι ενώ η διαδοχή των οικιστικών φάσεων στη Φυλακωπή είναι πιθανώς περισσότερο περίπλοκη από την αρχική εκτίμηση του Mackenzie, η πρότασή του για την ύπαρξη τριών διαδοχικών Πόλεων είναι γενικά σωστή. Ωστόσο, η Δεύτερη Πόλη θα πρέπει να επαναχρονολογηθεί στη MK–YK II και η Τρίτη στην YK III.

This article presents the Late Minoan II–III B and the Late Helladic I–III C pottery from the 1911 excavations of J. Dawkins and J. Droop at Phylakopi on Melos.

The material from the 1911 excavations fills gaps in the corpus of pottery provided by the 1896–9 excavations and the 1974–7 excavations. It fills out our knowledge of the LH III A2 pottery and adds a considerable amount of LH III A1 and LH III C material. A small group of vessels caught in a LM I B/LH II A destruction confirms the supposition that full Marine Style was circulating together with open ground Marine Style and Alternating Style vases. The LH III C pottery adds some more parallels to the pottery from Koukounaries on Paros and also has one or two parallels to pottery from the east Aegean and pottery exported from there to the Levant.

Σε αυτό το άρθρο παρουσιάζεται η Υστερομινωική II–III B και η Υστεροελλαδική I–III Γ κεραμική από τις ανασκαφές των J. Dawkins και J. Droop το 1911 στη Φυλακωπή της Μήλου.

Το υλικό από τις ανασκαφές του 1911 συμπληρώνει τα κενά των δημοσιεύσεων της κεραμικής από τις ανασκαφικές περιόδους 1896–99 και 1974–77. Συμπληρώνει τη γνώση μας για την YE III A2 κεραμική και προστέτει μία σημαντική ποσόθητα υλικού της YE III A1 και YE III Γ. Ένας μικρός αριθμός αγγείων, που εντοπίστηκε στην YM I B / YE II A καταστροφή, επιβεβαιώνει την υπόθεση ότι ο πλήρης θαλάσσιος ρυθμός ήταν διαδεδομένος συγχρόνως με το θαλάσσιο ρυθμό επί ανοικτού βάθους και με τα αγγεία του εναλλασόμενου στυλ. H YE III Γ κεραμική προσθέτει ορισμένα ακόμη παράλληλα στην κεραμική από τις Κουκουναριές της Πάρου. Επιπλέον παρουσιάζει ένα ή δύο παράλληλα με την κεραμική του ανατολικού Αιγαίου, όπως και με την εξαγόμενη από εκεί κεραμική προς τη Συροπαλαιστίνη.

This article investigates the potential of X-radiography for identifying primary forming techniques of Cretan Bronze Age vessels. X-radiography of 95 EM III through to LM II vessels from Knossos has now demonstrated its suitability for fine, semicoarse and coarse Cretan fabrics. In several cases, it has been possible to rectify erroneous attributions based on visual inspection alone and to provide more specific details of the diversity and development of past forming techniques.

Στο άρθρο αυτό εξετάζονται οι δυνατότητες της ραδιογραφίας ακτίνων-Χ στην αναγνώριση βασικών τεχνικών κατασκευής των κρητικών αγγείων της Εποχής του Χαλκού. Η ακτινογράφηση ενενήντα πέντε IIM III έως και YM II αγγείων από την Κνωσό, χρονολογούμενων από την IIM III έως την YM II, απέδειξε την καταλληλότητά της τεχνικής αυτής για την εξέταση της κρητικής λεπτής, ημιχονδροειδούς και χονδροειδούς κεραμικής. Σε αρκετές περιπτώσεις, κατέστη δυνατόν να διορθωθούν εσφαλμένα συμπεράσματα, που είχαν βασιστεί αποκλειστικά σε οπτική παρατήρηση, και να διευκρινιστούν καλύτερα συγκρεκριμενες περισσότερο οι ακριβείς λεπτομέρειες ως προς την ποικιλία και την εξέλιξη των παλαιών τεχνικών κατασκευής.

Since 1950 widespread and important excavation has taken place in the Argolid. For Mycenae and Tiryns much of the post-excavation study has now been completed but has not yet reached final publication. The use of material from the preliminary reports has, however, led to conclusions which are not justified. The study teams at both sites, working in close collaboration, present here the detailed stratigraphie background to their work and the definitive assignments produced. The diagnostic pottery for the second half of the thirteenth century bc (LH III B2 Early and Late), which culminated in a major destruction at each site, is illustrated with its contextual background. The relationship between the two sites can thus be accurately assessed and the evidence will enable well-founded historical hypotheses.

Από το 1950 εκτεταμένες και σημαντικές ανασκαφικές έρευνες έχουν λάβει χώρα στην Αργολίδα. Για τις Μυκήνες και την Τίρυνθα ένα μεγάλο μέρος της μετα-ανασκαφικής μελέτης έχει πλέον ολοκληρωθεί δίχως ωστόσο να έχει φτάσει στο τελικό στάδιο της δημοσίευσης. Η χρήση υλικού από τις προκαταρκτικές εκθέσεις έχει ωστόσο οδηγήσει σε συμπεράσματα, τα οποία δεν μπορούν να τεκμηριωθούν. Οι ερευνητικές ομάδες των δύο θέσεων, στενά συνεργαζόμενες, παρουσιάζουν στο άρθρο αυτό το λεπτομερές στρωματογραφικό πλαίσιο της εργασίας τους και τις τελικές εκθέσεις. Η διαγνωστική κεραμική για το δεύτερο ήμισυ του δέκατου τρίτου αιώνα π.Χ. (YE III B2 Πρώιμη και Ύστερη), περίοδος που σημαδεύτηκε αηό μία μεγάλη καταστροφή και στις δύο θέσεις, επεξηγείται στο πλαίσιο των συνευρημάτων της. Η σχέση των δύο θέσεων μπορεί με αυτόν τον τρόπο να αξιολογηθεί με μεγαλύτερη ακρίβεια. Τα στονχεία αυτά θα επιτρέψουν τη διατύπωση καλά θεμελιωμένων ιστορικών υποθέσεων.

Building work at the National Archaeological Museum in Athens in 2003 led to the rediscovery of the two male skeletons from Shaft Grave VI at Mycenae, found by Panayiotis Stamatakis in 1877 as he completed the excavation of Grave Circle A begun by Schliemann. The find provided a triple opportunity. First came a re-assessment of Stamatakis's important and often pioneering role both at Mycenae and in the archaeology of the later Bronze Age, which has generally been overlooked both because of Schliemann's very vocal antagonism and because of his own overwork and early death. Second, a detailed study of the skulls along with the post-cranial bones allowed a reconstruction of the faces of the two men to set beside the earlier reconstructions of the faces of seven individuals from Grave Circle B. This showed that although the two men were very likely related to each other, one could not demonstrate kinship with any of the seven faces from Circle B on the basis of their facial appearance alone. Finally – to be described in subsequent articles – it opened the way for the first modern morphological and chemical analysis (using strontium isotope ratios) of the entire collection of surviving human skeletal material from Grave Circle A to determine the number of individuals represented, their biological sex and their age at death. By assessing the quality of their living conditions as reflected in their skeletal and dental health, and by exploring skeletal evidence of engagement in physical activities through activity-related modifications there was the opportunity to reconstruct the lifestyle of the men and women buried in the grave circle.

Οικοδομικές δραστηριότητες στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα το 2003 οδήγησαν στην ανακάλυψη εκ νέου των δύο ανδρικών σκελετών από το Λακκοειδή Τάφο VI, που αττοκάλυψε ο Παναγιώτης Σταματάκης το 1877 με την ολοκλήρωση της ανασκαφής του Ταφικού Κύκλου Α, η οποία ξεκίνησε από τον Heinrich Schliemann. Αυτό το εύρημα μας έδωσε μία τριπλή ευκαιρία. Πρώτον, επαναξιολογήθηκε ο σημανηκός και συχνά πρωτοποριακός ρόλος, που διαδραμάτισε ο Σταματάκης στις Μυκήνες και την αρχαιολογία της ύστερης Εποχής του Χαλκού. Ο ρόλος του αυτός γενικά παραβλέφθηκε εξαιτίας τόσο του έντονου ανταγωνισμού εκ μέρους του Schliemann όσο κοα του υπερβολικού φόρτου εργασίας αλλά και του πρώιμου θανάτου του Σταματάκη. Δεύτερον, η λεπτομερής μελέτη των κρανίων και μετα-κρανιακών οστών επέτρεψε την αποκατάσταση των προσώπων των δύο ανδρών και τη σύγκρισή τους με τα πρόσωπα επτά ατόμων από τον Ταφικό Κύκλο Β, τα οποία είχαν νωρίτερα αποκατασταθεί. Αυτή η σύγκριση έδειξε ότι παρά την πιθανή συγγένεια των δύο ανδρών του τάφου VI, δεν μπορεί να υποστηριχθεί ανάλογη σχέση μεταξύ αυτών και των επτά προσώπων από τον Ταφικό Κύκλο Β με μόνο κρντήριο τα φυσιογνωμικά τους χαρακτηριστικά. Τέλος, όπως θα παρουσιαστεί σε επόμιενα άρθρα, η μελέτη αυτή άνοιξε το δρόμο για την πρώτη σύγχρονη μορφολογική και χημική ανάλυση (της ισοτοπικής αναλογίας του στροντίου) ολόκληρης της συλλογής ανθρωπίνων σκελετικών υπολειμμάτων από τον Ταφικό Κύκλο Α, με στόχο τον προσδιορισμό του αριθμού των αντιπροσωπευομένων ατόμων και τον καθορισμό του βιολογικού φύλου και της ηλικίας θανάτου αυτών. Αξιολογώντας την ποιότητα των συνθηκών διαβίωσης των ατόμων αυτών, όπως αυτή ανπκατροπτίζεται στη σκελετική και οδοντική τους υγεία, και εξετάζοντας σκελετικές μοφτυρίες yrn την ενασχόλησή τους με φυσικές δραστηριότητες κατέστη δυνατό να ανασυνθέσουμε τον τρόπο ζωής των ανδρών και γυναικών ττου είχαν ταφεί στον Ταφικό Κύκλο Α.

Strontium isotope ratio (87Sr/86Sr) analysis was applied to dental enamel samples from eleven adults from Grave Circle A at Mycenae in order to investigate their local versus non-local geographical origin. The results of this analysis suggest a relatively high intra-sample variation in 87Sr/86Sr values for the Grave Circle A Mycenaeans. Based on these results, only two individuals may be identified as locals at Mycenae. Of the other nine individuals, three may be identified as non-locals at this site. Because two of these are the only females from Grave Circle A tested for 87Sr/86Sr it is tentatively suggested that this finding may reflect marital patterns and the non-local origin of the females associated with high social ranking at Mycenae. However, owing to the paucity of data on the biologically available strontium at sites in the Aegean, it cannot be established with certainty whether the individuals identified as non-locals originated a few dozen or hundreds of kilometres away from Mycenae. Finally, conclusions on the local versus non-local origin of the remaining six individuals are tentative. Their ratios may equally to a non-local origin reflect a variegated diet that comprised ‘non-local’ amongst ‘local’ foodstuffs, which would not be unexpected for a Mycenaean palace economy of the ‘redistributive’ type.

Η ανάλυση της ισοτοπικής αναλογίας του στροντίου (87Sr/86Sr) εφαρμόστηκε σε δείγματα οδοντικού σμάλτου από έντεκα ενήλικες από τον Ταφικό Κύκλο Α στις Μυκήνες προκειμένου να διερευνυθεί η τοπική ή μη-τοπική γεωγραφική τους προέλευση. Σύμφωνα με τα απολέσματα των αναλύσεων παρατηρείται υψηλή ενδο-πληθυσμνακή ποικιλότητα σε 87Sr/86Sr τιμές για τους Μυκηναίους από τον Ταφικό Κύκλο Α. Μόνο δύο από τα εξεταστένθα άτομα ταυτοποιήθηκαν ως αυτόχθονες στις Μυκήνες. Από τα υπόλοιπα εννέα, τρία άτομα χαρακτηρίστηκαν επήλυδες. Επειδή τα δύο από τα τρία αυτά άτομα είναι οι μόνες γυναίκες από τον Ταφικό Κύκλο Α, στις οποίες έγινε δειγματοληψία για την ανάλυση της ισοτοπικής αναλογίας του στροντίου, με επιφύλαξη προτείνεται ότι τα απολέσματα που παρουσιάζονται εδώ είναι πιθανό να αντικατοπτρίζουν γαμήλιες πρακτικές και τη μη-τοπική προέλευση των γυναικών από τα ανώτερα κοννωνικά στρώματα στις Μυκήνες. Ωστόσο, λόγω του εξαιρετικά μνκρού αριθμού δεδομένων για το βιολογικά διαθέσιμο στρόντιο σε θέσεις του Αιγαιακού χώρου, δεν είναι δυνατό να καθοριστεί με βεβαιότητα ο τόπος προέλευσής τους, ο οποίος μπορεί να απέχει μερικές δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιόμετρα απο τις Μυκήνες. Τέλος, λιγότερο σαφή είναι τα συμπεράσματα για την προέλευση των υπόλοιπων έξι εξεταστέντων ατόμων. Οι τιμές 87Sr/86Sr είναι δυνατόν σε συνδυασμό με μια μη-τοπική καταγωγή των εν λόγω ατόμων να αντικατοπτρίζουν ποικιλία ‘τοπικών’ και ‘μη-τοπικών’ τροφών στη δίαιτά τους. Το συμπέρασμα αυτό δε μας ξαφνιάζει σε μια οικονομία του ‘αναδιανεμητικού’ τύπου, στον οποίο υποστηρίζεται πως ανήκει η Μυκηναϊκή οικονομία της ανακτορικής εποχής.

Attempts were made to detect ancient DNA (aDNA) in samples of 89 human skeletons from Neolithic and Bronze Age sites in Greece and Crete. Ancient DNA was absent in specimens from Nea Nicomedia, Lerna, Kato Zakro: Karaviádena, and Mycenae Grave Circle A. For each of three skeletons sampled from Antron Grave Circle B, polymerase chain reactions (PCRs) gave products for nuclear but not mitochondrial DNA, but the yield of DNA was low and inconsistent, with replicate PCRs failing to give reproducible results. At Kouphovouno evidence for mitochondrial and/or nuclear aDNA was obtained from eight of the 20 skeletons that were examined, while at Mycenae Grave Circle B evidence for mitochondrial aDNA was obtained for four of the 22 skeletons that were studied, and in two cases confirmed the evidence of close kinship that had already been suggested by facial reconstruction: this in turn raises interesting questions of social relationships and the role of high-status women in MBA/LBA society. We conclude that, although aDNA might be present in some Eastern Mediterranean skeletons from later centuries of the Bronze Age, it is not commonly found in material from this period and is likely to be absent from older material.

Στη μελέτη αυτή έγιναν προσπάθειες να αναγνωριστεί αρχαίο DNA (aDNA) σε δείγματα ογδόντα εννέα ανθρώπινων σκελετών προερχομένων από θέσεις της Νεολιθικής περιόδου και της Εποχής του Χαλκού στην Ελλάδα και την Κρήτη. Αρχαίο DNA δεν εντοπίστηκε σε δείγματα από τη Νέα Νικομήδεια, τη Λέρνα, την Κάτω Ζάκρο (Καραβιάδενα) και τον Ταφικό Κύκλο Α των Μυκηνών. Για κάθε έναν από τους τρεις σκελετούς, οι οποίοι εξετάστηκαν από τον Ταφικό Κύκλο Β της Αντρώνας, οι αλυσιδωτές αντιδράσεις πολυμεράσης (PCRs) απέφεραν αποτελέσματα για πυρηνικό αλλά όχι μιτοχονδριακό DNA. Η παραγωγή DNA ήταν χαμηλή και αντιφατική, με τα αντίγραφα πολυμεράσης να αποτυγχάνουν να αποφέρουν αναπαραγώγιμα αποτελέσματα. Στο Κουφόβουνο οκτώ από τους είκοσι σκελετούς, που εξετάστηκαν, έδωσαν στοιχεία για μιτοχονδρνακό ή/και πυρηνικό DNA, ενώ στον Ταφικό Κύκλο Β των Μυκηνών ενδείξεις για μιτοχονδριακό DNA έδωσαν τέσσερεις από τους είκοσι δύο σκελετούς, που μελετήθηκαν. Σε δύο περιπτώσεις επιβεβαιώθηκε η ένδειξη στενής συγγένειας, κάτι το οποίο είχε ήδη προταθεί με την αποκατάσταση των προσώπων: το γεγονός αυτό εγείρει ενδιαφέροντα ερωτήματα σχετικά με τις κοινωνικές σχέσεις και το ρόλο γυναικών υψηλής κοινωνικής στάθμης στην κοινωνία της Μέσης και της Ύστερης Εποχής του Χαλκού. Συμπεραίνουμε ότι, αν και μπορεί να αναγνωριστεί DNA σε ορισμένους σκελετούς της Ανατολικής Μεσογείου των τελευταίων αιώνων της Εποχής του Χαλκού, δεν εντοπίζεται συχνά σε υλικό αυτής της εποχής και ενδεχομένως απουσιάζει από παλαιότερο υλνκό.

The recording of two unpublished moulds in the storeroom of the Prehistoric Collections of the National Archaeological Museum, Athens, presented here, provide the stimulus for a re-examination of the construction method of the bezeled/signet rings of Mycenaean times. The moulds, one of semi-cylindrical shape and the other rectangular, belong to a limited class of items from Crete, Mainland Greece, and Enkomi, Cyprus.

It is possible that such moulds have served for the construction of the wax model of the artefacts, in the lost wax technique and not directly for the cast of gold, since the very construction of them, which is time-consuming and necessitates the skills of specialized craftsmen, indicates that they did not serve for a single use but rather for several uses. On the other hand, even steatite, the stone mostly used for such moulds, cannot adhere to continuous pressure to high temperatures, necessary for casting gold.

Στην παρούσα μελετη καταγράφονται δύο αδημοσίευτες μήτρες από την αποθήκη της Προϊστορικής Συλλογής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου στην Αθήνα, προσφέροντας το ερέθισμα για μία επανεξέταση της τεχνικής κατασκευής των δακτυλιδιών με σφενδόνη της Μυκηναϊκής εποχής. Οι μήτρες, από τις οποίες η μία είναι ημικυλινδρική και η άλλη ορθογώνια, ανήκουν σε μία περιορισμένη τάξη ευρημάτων, που προέρχονται από την Κρήτη, την Ηπειρωτική Ελλάδα και την Έγκωμη της Κύπρου.

Είναι πιθανό ότι αυτές οι μήτρες να χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή των κέρινων εκμαγείων των δακτυλιδιών κατά την τεχνική του «χαμένου κεριού» και όχι για την απευθείας χύτευση χρυσού. Η ίδια η κατασκευή τους, που προϋποθέτει πολύ χρόνο και ειδικευμένους τεχνίτες, υποδεικνύει ότι δεν χρησιμοποιήθηκαν μόνο για μία φορά. Από την άλλη πλευρά, ακόμη και ο στεατίτης, ο λίθος που κατεξοχήν χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή αυτών των αντικειμένων, δεν θα μπορούσε να αντέξει τις υψηλές θερμοκρασίες, που απαιτούντοα για την χύτευση του χρυσού σε διαδοχικές χρήσεις.

In 1921, Carl Biegen found Mycenaean and other ancient sherds at a site then named Souroukla, near Skala in Laconia. William Coulson and others have mistakenly assumed that Souroukla is to be identified as Ayios Stephanos, the important site surveyed by the author in 1956 and later excavated by the British School under Lord William Taylour. The author here reveals that the true identity of Souroukla is the site of Skala: Ayios Nikolaos.

To 1921 ο Carl Biegen εντόπνσε μυκηναϊκά και άλλα αρχαία όστρακα στην τότε ονομαζόμενη θέση Σουρούκλα, κοντά στη Σκάλα Λακωνίας. Ο William Coulson και άλλοι μελετητές λανθασμένα υπέτεσαν ότι η θέση Σουρούκλα πρέπει να ταυτιστεί με τον Άγιο Στέφανο, μία σημαντική θέση, την οποία ερεύνησε επιφανειακά ο γράφων το 1955 και αργότερα ανεσκάφη από την Βρετανική Σχολή υπό τη διεύθυνση του Λόρδου William Taylour. Ο γράφων δείκνει στο παρόν άρθρο την ταύτιση της Σουρούκλας με τη θέση Σκάλα: Άγιος Νικόλαος.

Archaic and Classical terracotta relief plaques discovered in votive deposits in Lakonia and representing three standing females raise two questions: firstly, whether their appearance in groups of three means that they are a defined triad or is just an indication of unlimited plurality; and secondly, whether they are divine or mortal.

It is concluded that no single interpretation can be ascribed to all cases. Most triads seem to represent mortal worshippers rather than a specific divine or semi-divine triad. However, an exceptional triad flanked by snakes may represent the Erinyes. Such an interpretation would harmonize with the nature of the cult at the sanctuary in which they were dedicated—that of Alexandra (Kassandra) and Agamemnon, both murdered in Lakonia, according to a local tradition. An offering with the representation of the avenging spirits would have been very appropriate for Agamemnon and especially Kassandra, who suffered a wrongful death that was never properly avenged.

Πήλινα ανάγλυφα πλακίδια των κλασικών και αρχαϊκών χρόνων, που βρέθηκαν σε αναθηματικούς αποτέθες στη Λακωνία και απεικονίζουν τρεις ιστάμενες θηλυκές μορφές, εγείρουν δύο ερωτήματα: πρώτον, εάν η εμφάνισή τους σε ομάδες των τριών υποδηλώνει μιία καθορισμένη τριάδα ή είναι απλώς μία ένδειςη απεριόριστης πληθωρικότητας. και δεύτερον, εάν αναπαριστούν θεϊκές ή θνητές μορφές.

Συμπεραίνεται ότι δεν υπάρχει μία ερμηνεία για όλες τις περιπτώσεις. Οι περισσότερες τριάδες φαίνεται πως αναπαριστούν θνητούς λάτρεις, παρά ένα συγκεκριμένο σύνολο θεϊκών μορφών ή ημίθεων. Ωστόσο μία εξαιρετική τριάδα περιστοιχιζόμενη από φίδια ίσως απεικονίζει τις Ερινύες. Αυτή η ερμηνεία θα μπορούσε να εναρμονιστεί με τη φύση της λατρείας του ιερού, όπου ήταν αφιερωμένα τα πλακίδια, δηλαδή με το ιερό της Αλεξάνδρας (Κασσάνδρας) και του Αγαμέμνονα, που σύμφωνα με την τοπική παράδοση είχαν και οι δύο δολοφονηθεί στη Λακωνία. Ένα ανάθημα με την αναπαράσταση των εκδικούμενων πνευμάτων θα ήταν πολύ ταιριαστό για τον Αγαμέμνονα και ιδιαίτερα για την Κασσάνδρα, η οποία υπέφερε έναν άδικο θάνατο, εκδίκηση για τον οποίο δεν έλαβε ποτέ.

Among the antiquities in the collection of the British School, there are a few examples of East Greek pottery, including Wild Goat Style, Chian, Fikellura, and Clazomenian as well as a Rosette Bowl and a Bird Bowl. Following a summany of the British School's excavations and role at Naukratis, the site where much of this East Greek pottery was discovered, the objects from the collection are presented in both summary and catalogue form. An appendix is dedicated to an Attic polychrome phiale mesomphalos, which, although not East Greek, shares many technical and stylistic features with some East Greek wares, and was originally identified as Vroulian. It is briefly considered in relation to East Greek and Archaic pottery.

Μεταξύ των αρχαιοτήτων της συλλογής της Βρετανικής Σχολής, υπάρχουν ορισμένα παραδείγματα ανατολίζουσας ελληνικής κεραμικής, στα οποία περιλαμβάνοντοα δείγματα του ρυθμού των Αιγάγρων, της Χίου, των Φικελλούρων, των Κλαζομενών, καθώς επίσης και δύο ανοικτά αγγεία με διακόσμηση ρόδακα και πτηνών αντίστοιχα. Μετά από μία σύνοψη των ανασκαφών και του ρόλου της Βρετανικής Σχολής στη Ναύκρατι, τη θέση όπου ανακαλύφθηκε μεγάλο μέρος αυτής της ανατολίζουσας ελληνικής κεραμικής, τα ευρήματα της συλλογής παρουσιάζονται σε σύνοψη και σε κατάλογο. Ένα παράρτημα είναι αφιερωμένο σε μία αττική πολύχρωμη μεσόμφαλη φιάλη, η οποία αν και δεν ανήκει στον ανατολίζοντα ρυθμό, μοιράζεται αρκετά τεχνικά και στυλιστικά χαρακτηριστικά με ορισμένα ανατολίζοντα ελληνικά αγγεία. Η φιάλη αυτή είχε αρχικά ταυτιστεί ως αγγείο τύπου Βρουλιάς. Εν συντομία θεωρείτοα ότι έλκει στοιχεία από την ανατολίζουσα ελληνική και αρχαϊκή κεραμική.

Please see instructions printed in BSA vol. 103 (2008) and note that these are regularly updated on the BSA web pages (http://www.bsa.ac.uk). Contributors are strongly advised to consult the latter for the most recent version.