Hostname: page-component-8448b6f56d-mp689 Total loading time: 0 Render date: 2024-04-18T09:18:40.541Z Has data issue: false hasContentIssue false

LXV. Reminiscences of Góngora in the Works of Sor Juana Inés de la Cruz

Published online by Cambridge University Press:  02 December 2020

Eunice Joiner Gates*
Affiliation:
Texas Technological College

Extract

During the colonial period, Spain maintained such close contact with her American possessions that Spanish styles in writing as well as in art and architecture became the standard for the colonists. It is not surprising, then, to find that Gongorism had many ardent supporters across the seas. In Mexico, the poems of Góngora were studied in the same manner as those of the ancient classics, as is attested by Vera Tassis' account concerning Agustín de Salazar y Torres. The youthful Agustín, when less than twelve years old, recited from memory the Soledades and Poliphemo and interpreted some of the most obscure passages at a public examination held by the Jesuit School of Mexico.

Type
Research Article
Information
PMLA , Volume 54 , Issue 4 , December 1939 , pp. 1041 - 1058
Copyright
Copyright © Modern Language Association of America, 1939

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

References

1 Agustín de Salazar y Torres, Cytkara de A polo, Primera parte (Madrid, 1694). Discurso de la vida y escritos de D. Agustín de Salazar: “… en aquelsabio colegio de la Compaöia de Jesus, teniendo aun menos de doze años de edad, despues de aver recitado las Soledades y Polifemo de nuestro Culto Conceptuoso Cordovés, fue comentando los mas obscuros lugares, desatando las mas intrincadas dudas, y respondiendo a los mas sutiles argumentos, que le proponian los que muchos años se avian exercitado en su inteligencia y lectura.”

2 See Amado Nervo, Juana de Asbaje, Apéndice: Vida de la Madre Juana Inés de la Cruz, (Segovia, 1928), pp. 199–201.

3 Ibid., note p. 162. Father Calleja refers here to Respuesta a Sor Philolea de la Cruz, the famous letter which Sor Juana wrote to the bishop of Puebla: “De más que yo nunca he escrito cosa alguna por mi voluntad, sino por ruegos y preceptos ajenos, de tal manera, que no me acuerdo haber escrito por mi gusto si no es un papelillo que llaman el Sueño.”

4 Menéndez y Pelayo, Historia de la Poesía Hispano-Americana (Madrid, 1911), i, 81.

5 Amado Nervo, op. cit., p. 83.

6 The text used for Góngora is that of Obras poéticas de D. Luis de Góngora, ed. Foulché-Delbosc, Hispanic Society of America (New York, 1921).

7 Primero Sueño qve assi intilvló, y compvso La Madre J vana Ines de la Crvz imitando d Gongora, in Segundo Volumen de las Obras de Soror Jvana Ines de la Crvz, monja profesa en el monasterio del Señor San Geronimo de la civdad de Mexico, dedicado por sv misma avtora a D. Jvan de Orue y Arbieto Cavallero de la orden de Santiago. Año 1692. En Sevilla, por Tomas Lopez de Haro, pp. 247–276.

8 It seems certain to me that a copy of Salcedo Coronel's edition of the poems of Góngora must have been among the four thousand books comprising Sor Juana's library, for, as can be readily seen, these particular verses of El Sueño are indebted not only to Góngora but to certain passages from Ovid that are quoted by Salcedo Coronel in explanation of the foregoing passage from Poliphemo: “Llama infames las nocturnas aues; porque segun Ouidio, las causas de su transformacion fueron infames. Ascalafo hijo de Acheronte reueló auer comido Proserpina el fruto del infierno, y por esto lo conuirtió en Buho. Ouidio cuenta assi la transformación, libro quinto, Metam.

—At Cereri certum est educere natam

Non ita fata sinunt; quoniam ieiunia virgo

Soluerat: et cul tis dum simplex errat in hortis,

Puniceum curua decerpserat arbore pomum,

Sumptaque pallenti Septem de cortice grana

Presserat ore suo: solusque ex omnibus illud

Ascalaphus vidit, quem quondam dicitur Orphne,

Inter auernales haut ignotissima Nymphas,

Ex Acheronte suo furuis peperisse sub antris.

Vidit, et indicio reditum crudelis ademit.

Ingemiut Regina erebi, testemque profanum

Fecit auem.

Los murcielagos, 6 vespertilios, aues agora nocturnas, antes (segun Ouidio), mugeres que despreciauan la religion de Baco, se pueden llamar infames, por causa de su transformacion. Assi la cuenta Ouid. lib. 4. de sus Met.

Fumida iamdudum latitant per tecta sorores,

Diversaeque locis ignes et lumina vitant.

Dumque petunt tenebras, paruos membrana per artus,

Porrigitur, tenuesque includunt brachia pennae.

Nec qua perdiderint veterem ratione figuram,

Scire sinunt tenebrae. Non illas pluma leuauit:

Sustinuere tamen se perlucentibus alis,

Conataeque loqui, minimam pro corpore vocem

Emittunt, peraguntque leui stridore querelas:

Tectaque non syluas celebrant, lucemque perosae

Nocte volant, seroque tenent a vespere nomen.

La lechuza aue muy conocida, llamada en Latin noctua, porque buela de noche. Escrive Ouid. en el lib. 2. de sus Met. que era vna Ninfa llamada Nictimene, la qual conuirtieron los Dioses en esta aue, por auer dormido con su padre, y auergonçada del incestuoso delito no osa parecer de dia.

An quae per totam res est notissima Lesbon.

Non audita tibi est? patrium temerasse cubile

Nictimenem? avis illa quidem; sed conscia culpae.

Conspectum, lucemque fugit, tenebrisque pudorem

Celat: et a cunctis expellitur aethere toto.

(Polifemo de Don Lvis de Gongora comentado por Don Garcia de Salzedo Coronel [Madrid, 1636], 323–324.)

9 For a discussion of Góngora's syntactical innovations see Dámaso Alonso, La lengua poética de Góngora (Madrid, 1935), Chapters IV, V, and VI.

10 Neptuno alegorico, Oceano de Colores, Simulacro Politico, que erigió la muy Esclarecida, Sacra y Augusta Iglesia Metropolitana de Mexico, en las lucidas alegoricas Ideas de vii Arco Triumphal, que consagró obsequiosa y dedicó amante a la feliz entrada de el Excelentissimo Señor Don Thomás Antonio, Lorenço, Manuel de la Cerda. … Conde de Paredes, Marqués de la Laguna … Virrey … de la Nueva España … que hizo la Madre Juana Ines de la Cruz. (Published in the same volume with Inundación Castalida de la vnica poetisa, mesa dezima, Soror Juana Ines de la Crvz. … En Madrid por Jvan Garcia Infanzon Año de 1689). I am indebted to the Library of the University of Texas for the use of this very rare first edition of the poems of Sor Juana.

11 Ibid., p. 283. I have been unable to locate either of these passages among the poems of Góngora.

12 Ibid., p. 287.

13 Ibid., p. 303.

14 Ibid., p. 325.

15 Cf. Buecheler, Carmina Epigraphica Latina, (Leipzig, 1897); and J. A. Tolman, A Study of Sepulchral Inscriptions (Chicago, 1910).

16 Auto Sacramental del Divino Narciso. See Apindice, Amado Nervo, Juana de Asbaje, pp. 219–223.