Skip to main content Accessibility help
×
Hostname: page-component-76fb5796d-dfsvx Total loading time: 0 Render date: 2024-04-25T09:16:04.509Z Has data issue: false hasContentIssue false

Isahluko 5

Published online by Cambridge University Press:  27 March 2020

Davidson Don Tengo Jabavu
Affiliation:
University of Fort Hare, South Africa
Cecil Wele Manona
Affiliation:
Rhodes University, South Africa
Catherine Higgs
Affiliation:
University of British Columbia's Okanagan Campus
Evan M. Mwangi
Affiliation:
Stellenbosch University, South Africa
Mhlobo W. Jadezweni
Affiliation:
Rhodes University, South Africa
Tina Steiner
Affiliation:
Stellenbosch University, South Africa
Get access

Summary

Nairobi

Kuthe kanti ubukho bam apha eMombasa buvakele eNairobi (isizikithi seKenya) naseKampala (eseluGanda) kumadoda awayefunde kum eFort Hare mzuzu (1932) wona esiva ngamaIndiya abesenqanaweni nam. Kwangoko ndifikelwe ziingcingo neethelefoni zawo zisithi nantso itikiti kaloliwe khwela uze kusibona; sazaliseka isaci esithi ithamsanqa litsala elinye (nothing succeeds like success). Ndakhwela ke ngoLwesihlanu 20 kweyoMqungu 1950 ukujika kwelanga ukusinga eNairobi (330 miles; 5 453 feet above sea level) ngohambo olunyuke njalo lucanda emhlabeni obharhileyo womgqoloqho nobutywibi, eyelele kweli liphakathi kweDe Aar neBeaufort West salala linjalo. Ekuseni sibone iinyamakazi ezininzi ziphakathi kweekampu (reserves) ezayamene nendlela le kaloliwe; indlovu, ixhama, impofu, iphuthi, iqhude into yona empondo zizibebelele, impunzi, inxala, nezinye. Intle bafondini le nyamakazi iliqhude; ngathi sisono nokuyidubula. Kube luyolo ukuzibona entlalweni yazo yasendle ezi zilo.

Emva kwesidlo sakusasa singenile eNairobi apho ndihlangatyezwe yindlokovane yendodana ummemi wam uElindi Mathu, B.A., LL.B., M.L.C. olilungu elibekekileyo (Honourable) lepalamente yenene edibeneyo nabelungu namaIndiya, umfo lo endamfundisa isiLatin ndimfumana ekrelekrele kanye: naseMombasa ndixelelwe lilungu leIndiya okokuba ngobuchule emicimbini kule nkundla akukho lungu limdlulayo uMathu nokuba ligwangqa nokuba liIndiya. Zontandathu iintsuku ndilundwendwe lwakhe undijikelezise ama-80 nama-90 eemayile ngemini, ngemoto yakhe emeva, ukuhlola ilizwe. Kwasekufikeni ususe amaphakathi andibonisa idolophu le yonke neevenkile zabantsundu ezikuyo naselokishini; saya ekhaya (16 miles) kumzi wakhe omtsha (£5 000 ngexabiso). Emalanga siphumile sahlola amasimi ekofu neevenkile zabantsundu neelali zamaKikuyu (amawabo) neentlanga zamaSwahili, Masai, Kamba, Chaga. Undise nasemakhayeni abafana abafunde eFort Hare kutsha nje ooNjonjo, Kabetu, Njotoge, Kiong Githu noWaruhiu, ndaza ndaphawula ukuba iivenkile zonke zakhiwe ngamatye, ezakhe yedwa zintathu. Ukusuka apho undise emarikeni enkulu yamaMasai isizwe somlibo wasentla esangena phakathi kwethu bantu ngoloyiso ezimfazweni. Esi sizwe sikholise ngabantu abaziinyombolo abambala urhanarha, oko kukuthi bomvu-ngqombo; ngabafuyi beenkomo nabaloli-zitshetshe berhweba ngentsimbi; umkhonto, isihele, isinkempe, ikrwana, imela; ukanti amaKikuyu wona ngabantu bolimo lwekofu nemifuno nombona nezadywedywe zecuba elimandi nakubeni ikho neqhunguwa. Ndiphawule kumaMasai bebaninzi ababuso butsolo nempumlo eluqozolo, neengxilimbela zamadoda, amangqawa asengqina. AmaKikuyu wona akholwa ngamasimi kwelo langa elitsho abe mnyama swili. Kaloku thina boMzantsi obu bumnyama buphungulwe kukuzekelana kwethu kudala nabaThwa namaChwama sikhanya nje. Entla apha umntu oNtsundu umnyama ngokwembiza engasulwanga. He!

Kweli laseKenya inxitywa kunene intsimbi: isacholo esihlahleni, umgolombane engalweni, izinzabelo entanyeni, umgxashe entloko, ijikazi empumlweni, ingxaxazo emaqatheni ngokwamaAwuwa eTransvaal, nomngqi entla kwesiquluba, zaye zisenza bafaneleke abagaxeli bazo phofu awaswelekanga amagxidolo alokhwe zimfutshane. Sihambe ama-52 eemayile ngale mini yokufika eNairobi. Kuse ngomhla 22 kweyoMqungu 1950 sihamba ithuba elide sisiya kubona iGreat Rift Valley.

Type
Chapter
Information
In India and East Africa / E-Indiya Nase East Africa
A Travelogue in isiXhosa and English
, pp. 146 - 156
Publisher: Wits University Press
Print publication year: 2019

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

Save book to Kindle

To save this book to your Kindle, first ensure coreplatform@cambridge.org is added to your Approved Personal Document E-mail List under your Personal Document Settings on the Manage Your Content and Devices page of your Amazon account. Then enter the ‘name’ part of your Kindle email address below. Find out more about saving to your Kindle.

Note you can select to save to either the @free.kindle.com or @kindle.com variations. ‘@free.kindle.com’ emails are free but can only be saved to your device when it is connected to wi-fi. ‘@kindle.com’ emails can be delivered even when you are not connected to wi-fi, but note that service fees apply.

Find out more about the Kindle Personal Document Service.

Available formats
×

Save book to Dropbox

To save content items to your account, please confirm that you agree to abide by our usage policies. If this is the first time you use this feature, you will be asked to authorise Cambridge Core to connect with your account. Find out more about saving content to Dropbox.

Available formats
×

Save book to Google Drive

To save content items to your account, please confirm that you agree to abide by our usage policies. If this is the first time you use this feature, you will be asked to authorise Cambridge Core to connect with your account. Find out more about saving content to Google Drive.

Available formats
×